Πότε είναι οι Απόκριες και γιατί τις γιορτάζουμε;

Πότε είναι οι Απόκριες και γιατί τις γιορτάζουμε;

Κάθε χρόνο γιορτάζουμε και διατηρούμε ήθη και έθιμα προηγούμενων γενιών. Κάθε παράδοση βρίσκει τις ρίζες της πολύ πίσω στο χρόνο.

Οι Απόκριες ξεκινούν τρεις εβδομάδες πριν από τη Καθαρά Δευτέρα. Η μεγάλη γιορτή των αποκριών και του καρναβαλιού λαμβάνει χώρα την Κυριακή, πριν από τη Καθαρά Δευτέρα, όπου είναι η τελευταία μέρα που μπορούν να φάνε κόκκινο κρέας.

Γιατί γιορτάζουμε τις Απόκριες

Οι Απόκριες δεν αποτελούν σύγχρονη παράδοση του Ελληνικού πολιτισμού. Ταξιδεύοντας πίσω λοιπόν στην αρχαία Ελλάδα βρίσκονται οι ρίζες και η απαρχή των Αποκριών. Την παράδοση αυτή έφεραν οι παγανιστικές τελετουργίες των αρχαίων Ελλήνων όπου οι άνθρωποι μεταμφιέζονταν, ως σάτυροι ή φορούσαν μάσκες και ξεχύνονταν στους δρόμους για γλέντι και διασκέδαση προς τιμή του Θεού Διόνυσου, γνωστού ως Θεού της διασκέδασης και του κρασιού. Οι μάσκες και οι μεταμφιέσεις έδιναν την ευκαιρία στους ανθρώπους να εκφράσουν ελεύθερα, ερωτικές σκέψεις αλλά και να διασκεδάσουν στο απόγειο, κρύβοντας την πραγματική τους ταυτότητα, πίσω από τη μάσκα.

Οι εορτασμοί και το γλέντι πρωτοξεκίνησαν στην αρχαία Ελλάδα όταν ήθελαν να καλωσορίσουν τη νέα χρονιά, την αναγέννηση της φύσης με τον ερχομό της άνοιξης. Ο τρόπος που διασκέδαζαν δεν απέχει και πολύ από το σήμερα. Το μασκάρεμα, ο χορός, τα σεξουαλικά υπονοούμενα ήταν άγραφοι κανόνες.

Το έθιμο της μεταμφίεσης προέρχεται από την γιορτή των Ανθεστηρίων. Γιορτή των λουλουδιών αλλά και των ψυχών. Κατά την διάρκεια των Ανθεστηρίων πίστευαν ότι οι πύλες του Άδη ήταν ανοιχτές και για δύο μέρες ανέβαιναν οι ψυχές των νεκρών πάνω στον κόσμο των ζωντανών. Γι’ αυτό και οι άνθρωποι μεταμφιέζονταν περίεργα, για να αναπαραστήσουν τις ψυχές. Ο Διόνυσος θεωρήθηκε ο Θεός της άνοιξης αλλά και ο συνοδός των νεκρών από τον Άδη στον κόσμο των ζωντανών. Η παράδοση αυτή δεν περιορίστηκε στην Αρχαία Ελλάδα, επηρέασε κι άλλα μέρη στον κόσμο μέσω της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας. Αντίστοιχα στην αγγλική γλώσσα, ονομάζονται «carnival», λέξη που προέρχεται από το λατινικό «carnem levare», που εννοεί τη διακοπή βρώσης κρέατος.

Οι Απόκριες σήμερα

Παρά την έλευση του Χριστιανισμού οι Απόκριες δεν έπαψαν να αποτελούν έθιμο και παράδοση μας. Παραμένει μια αγαπημένη γιορτή μέχρι και σήμερα. Κατά το Χριστιανισμό, οι Απόκριες ξεκινούν ουσιαστικά 60 ημέρες πριν από το Πάσχα και τα καρναβάλια παίρνουν θέση την τρίτη Κυριακή της «Αποκρέω», όπως αναφέρεται και στο Ευαγγέλιο. Η περίοδος αυτή τελειώνει με την αυγή της επόμενης μέρας, δηλαδή την αρχή της Σαρακοστής. Το καρναβάλι είναι γνωστό στους Καθολικούς και Ορθόδοξους Χριστιανούς με το μεγαλύτερο να είναι στο Ρίο ντε Τζανέιρο.

Σήμερα μεγάλοι μικροί γιορτάζουμε το καρναβάλι με στολές, κομφετί και σερπαντίνες. Παρότι κάποτε οι καρναβαλιστικές στολές ήταν πολύ συγκεκριμένες, σήμερα οι επιλογές είναι ατέλειωτες κι αντλούν από την καθημερινότητα, την πολιτική, τον κινηματογράφο κτλ.

Τα τύμπανα στην Ύδρα, η αποκριά μπαίνει με τα ταμπούρλα. Στις γειτονιές γίνεται ένας μεγάλος αλαλαγμός.

Στη Λάστα της Γορτυνίας ένας φώναζε δυνατά ότι πλησιάζουν οι Απόκριες και «Όποιος δεν έχει θρεφτάρι, να αγοράσει», γιατί αποκριά θα πει φαγοπότι και πρώτη φροντίδα πρέπει να είναι η προμήθεια του σφαχτού. Κάθε σπίτι τώρα πρέπει να ματώσει, δηλαδή κάτι να σφάξει. Σφάζουν κυρίως γουρούνι και σε πολλούς τόπους, όπως στην Πελοπόννησο, εξετάζουν τα σπλάχνα του (σπλήνα, χολή, καρδιά) και βγάζουν από αυτά μαντεύματα για το μέλλον.

Το Τριώδιο διαρκεί τρεις εβδομάδες.

Η πρώτη εβδομάδα, όταν αρχίζουν και σφάζουν τους χοίρους που έχουν και τρέφουν για το σκοπό αυτό, λέγεται προφωνή ή προφωνέσιμη, επειδή, όπως είπαμε, σε παλιότερα χρόνια, κάποιος από ένα μέρος ψηλό προφωνούσε, δηλαδή διαλαλούσε ότι αρχίζουν οι απόκριες. Βυζαντινή παροιμία λέγει: «προφωνούμαι σοι, πτωχέ, το σακίν σου πώλησον, την εορτήν διάβασον», δηλαδή παραγγέλλει στον φτωχό να εξοικονομήσει τα απαιτούμενα χρήματα, πουλώντας στην ανάγκη το σακάκι του, για να περάσει και αυτός τη γιορτή. Μία όμως νεότερη παροιμία, ναξιακή, συνιστά κάτι απλούστερο: «προφωνεύγω σε, φτωχέ, κι αν δεν έχεις ν΄ αγοράσεις, κλέψε». Οπωσδήποτε δηλαδή πρέπει και ο πιο φτωχός να κάνει Αποκριά, να φάει κρέας. Η εβδομάδα αυτή λέγεται και αμολητή ή απολυτή, επειδή τότε απολύονται οι ψυχές των απεθαμένων και βγαίνουν στον απάνω κόσμο.

Η δεύτερη εβδομάδα λέγεται κρεατινή ή ολόκριγια, επειδή τότε δεν κρατούν Τετάρτη και Παρασκευή. Λέγεται και Άρτσι Μπούρτσι γιατί, όπως και οι Αρμένιοι, τρώνε ότι νά ΄ναι.

Τέλος η τρίτη εβδομάδα λέγεται τυρινή, επειδή τότε το κύριο καρύκευμα των φαγητών είναι το τυρί. Λέγεται και μακαρόνια γιατί τότε τρώνε πολύ τα μακαρόνια.

Από την ημέρα του Αγίου Αντωνίου, όταν περίπου αρχίζει το Τριώδιο, θα αρχίζουν να μαζεύονται οι γειτόνισσες να κάνουν τις βεγγέρες. Μαζεύονται τα βράδια σε ένα σπίτι και παίζουν διάφορα παιχνίδια, όπως την κολοκυθιά, την μπερλίνα, τα τυφλό πανί, το άλογο, την παπαδιά. Εκεί λένε και αινίγματα και λογοπαίγνια.

Αλλά η αρχή του Τριωδίου γίνεται κυρίως αισθητή την Πέμπτη της κρεατινής, τη λεγόμενη τσικνοπέφτη. Είναι η μέρα που καθένας, και ο πιο φτωχός, θα τσικνίσει στη γωνιά του, όπως λένε. Κάτι θα ψήσεις στη φωτιά και η τσίκνα από το ψημένο κρέας, χοιρινό ή άλλο, θα μοσχοβολήσει τον αέρα. Εκείνο το βράδυ, όπως και το Σάββατο βράδυ και την Κυριακή της κρεατινής, οι συγγενείς τρώγουν όλοι μαζί. Κάθε οικογένεια ή μαγειρεύει σπίτι της και έπειτα πηγαίνουν όλοι οι συγγενείς και τρώγουν μαζί στο ίδιο σπίτι, ή μαγειρεύουν σε ένα σπίτι όλοι. Άμα φύγουν και πιούν, γίνονται μασκαράδες, χορεύουν και τραγουδούν. Και σαν μία οικογένεια, μαστόροι και καλφάδες διασκεδάζουν με τον ίδιο τρόπο την τσικνοπέφτη στην Ήπειρο. Στο τραπέζι μάλιστα, που οι μαστόροι, την ημέρα αυτή, κάνουν στους μαθητές του, μαστόροι και μαθητές θεωρούνται ίσοι.

Πηγή:

evianews.com

pemptousia.gr