Οκτώβριος: όνομα, συνήθειες, παραδόσεις, λαϊκή σοφία

 

Οκτώβριος: όνομα, συνήθειες, παραδόσεις, λαϊκή σοφία

Ο Οκτώβριος ή Οκτώβρης είναι ο δεύτερος μήνας του φθινοπώρου και δέκατος όλου του χρόνου στο Ιουλιανό και το Γρηγοριανό ημερολόγιο. Είναι ένας από τους 7 μήνες που έχουν 31 μέρες (Ιανουάριος, Μάρτιος, Μάιος, Ιούλιος, Αύγουστος, Δεκέμβριος οι άλλοι).

Ο Οκτώβριος του νότιου ημισφαιρίου: Ο Οκτώβριος αντιστοιχεί στον Απρίλιο. Δηλαδή όταν στο βόρειο ημισφαίριο (όπου ανήκει και η Ελλάδα) είναι 1η Οκτωβρίου και φθινόπωρο, στο νότιο ημισφαίριο είναι σε αντιστοιχία 1η Απριλίου, δηλαδή άνοιξη. Και ασφαλώς όταν στο νότιο ημισφαίριο είναι Οκτώβριος, στην Ελλάδα είναι Απρίλιος.

Από που πήρε το όνομά του: Η ονομασία του προέρχεται από το λατινικό October, -bris. Octo είναι το οκτώ και ottavo ο έβδομος. Αυτό το otto τροφοδότησε και όλες τις ευρωπαϊκές γλώσσες (otto στα ιταλικά, ocho στα ισπανικά, eight στα αγγλικά, acht στα γερμανικά κ.ο.κ). Οι Ρωμαίοι τον ονόμαζαν και Sementilius (semen = σπόρος), από την σπορά, βασική ασχολία της εποχής.

Γιατί ονομάστηκε «όγδοος» αφού είναι ο δέκατος;

Στο ρωμαϊκό ημερολόγιο πρωτοχρονιά ήταν η 1η Μαρτίου, έτσι ο Οκτώβριος ήταν ο όγδοος μήνας του έτους. Το 153 π.Χ. η Σύγκλητος καθιέρωσε ως πρώτο μήνα τον Ιανουάριο και έτσι ο Οκτώβριος έγινε ο δέκατος μήνας ενώ το 46. π.Χ. καθιερώθηκε το νέο Ιουλιανό ημερολόγιο από τον Ιούλιο Καίσαρα όπου οι Σεπτέμβριος, Οκτώβριος, Νοέμβριος, Δεκέμβριος διατήρησαν τα ονόματά τους παρά την αλλαγή σειράς τους (ένατος, δέκατος, ενδέκατος, δωδέκατος).

Πώς αλλιώς λέγεται:

Οχτώβρης, Αηδημητριά​της από τη μεγάλη γιορτή του Αγίου Δημητρίου που αποτελεί το ορόσημο του χειμώνα.

Σπαρτής ή Σπαρτάς ή Σποριάς γιατί σπέρνουμε πολλά στις μέρες του και είναι η βασική γεωργική ασχολία.

Παχνιστής γιατί καλύπτονται από πάχνη οι αγροί

Μπρουμάρης​ δηλαδή ομιχλώδης και σκοτεινός.

Τρυγομηνάς (από τον τρύγο) τον ονομάζουν οι Έλληνες του Πόντου, αν και έτσι είναι γενικώς γνωστός ο Σεπτέμβριος και όχι ο Οκτώβριος.

Νειαστής (αρχ.): με πολλά οργώματα (νεάω = οργώνω χέρσα γη).

Η χριστιανική παράδοση είναι άμεσα συνδεδεμένη με την γιορτή του Αγίου Δημητρίου στις 26 του μήνα, μεγάλου αγίου της Ορθόδοξης και Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας και πολιούχου της Θεσσαλονίκης. Η γιορτή του Αγίου Δημητρίου με εκείνη του Αγίου Γεωργίου χώριζαν το γεωργικό έτος σε δύο εξάμηνα (τέταρτος, δέκατος μήνας) και πραγματικά σήμαιναν την έλευση του χειμώνα.

Στην αρχαία Ελλάδα ισοδυναμούσε με το δεύτερο δεκαπενθήμερο του Βοηδρομιώνα και το πρώτο δεκαπενθήμερο του Πυανεψιών. Η περίοδος αυτή ήταν πλούσια σε γιορτές (Πυανέψια, Θησεία, Θεσμοφόρια κ.α.). Ο Πυανεψιών ήταν ο τέταρτος στη σειρά μήνας στο Αττικό ημερολόγιο και αντιστοιχούσε με το χρονικό διάστημα από μέσα Οκτωβρίου μέχρι μέσα Νοεμβρίου. Ο Πυανεψιών πήρε το όνομά του από τη γιορτή Πυανέψια (Πυάνος+έψω=βράζω κουκιά) που γίνονταν προς τιμήν του θεού Απόλλωνα. Η παράδοση αναφέρει ότι ο Θησέας, πηγαίνοντας στην Κρήτη για να σκοτώσει τον Μινώταυρο, σταμάτησε στη Δήλο και έκανε θυσία στον Απόλλωνα, υποσχόμενος ότι αν κερδίσει την μάχη με τον Μινώταυρο θα του πρόσφερε στολισμένα κλαδιά ελιάς. Επιστρέφοντας ο Θησέας στην πατρίδα του, εκπλήρωσε την υπόσχεσή του με αυτήν την γιορτή. Και πού κολλάνε τα κουκιά; Κατά την επιστροφή του στην πατρίδα, τα τρόφιμα τελείωσαν και οι σύντροφοί του μάζεψαν ό,τι μπορούσαν και το μαγείρεψαν κάνοντας φασολάδα. Αυτό το έθιμο διατηρήθηκε προς τιμή του Απόλλων ως Πυανέψια και από εκεί πήρε το όνομά του και ο μήνας.

Με ποιες συνήθειες/φαινόμενα συνδέεται:

Τα πρωτοβρόχια: οι πρώτες αξιοσημείωτες βροχές που τόσο τις έχει ανάγκη το χώμα, τα φυτά, όλα.

Τα σύννεφα πυκνώνουν, τα φύλλα αρχίζουν να πέφτουν, η φύση ξεκινά να χάνει πολύ από το πράσινο χρώμα της, ο ήλιος μικραίνει.

3 Οκτωβρίου: Διονυσίου του Αρεοπαγίτη, πολιούχου Αθηνών.

18 Οκτωβρίου: του Ευαγγελιστή Λουκά.

26 Οκτωβρίου: του Αγίου Δημητρίου, γιορτή που έδωσε τα προσωνύμια «Αι-Δημητριάτης» και «Αι-Δημήτρης» στον μήνα.

Φρούτα και λαχανικά:

Ακτινίδια, αχλάδια, λεμόνια, μήλα, ρόδι, σταφύλια, φραγκόσυκα, ροδάκινα, κουνουπίδι, καρότα, κολοκύθια, ραδίκια, κρεμμύδι, λάχανο, μαρούλια, μελιτζάνες, ντομάτες, πατάτες, παντζάρια, πιπεριές, σέλινο, σπανάκι, φασολάκια.

Μαζεύουμε: σπανάκι, κουνουπίδια, λάχανα

Φυτεύουμε: σέλινα, πράσα, μαϊντανό, κρεμμύδια, κουκιά, σκόρδα.

Ανθίζουν: Είναι η εποχή που πρωτανθίζουν τα κυκλάμινα ή αλλιώς αϊδημητριάτικα. «Κυκλάμινο, κυκλάμινο, στου βράχου τη σχισμάδα που βρήκες χρώματα κι ανθείς, που μίσχο και σαλεύεις;» (Γιάννης Ρίτσος)

Η Περπερούνα: ένα από τα πιο γνωστά έθιμα «μαγείας» ήταν η Περπερούνα, με την οποία προσπαθούσαν να προσελκύσουν τη βροχή. Η Περπερούνα γίνεται είτε προς το τέλος της άνοιξης λόγω της ανομβρίας της εποχής είτε αυτήν την εποχή, τον Οκτώβριο, πάλι για προσέλκυση της απαραίτητης βροχής. Στόλιζαν λοιπόν ένα μικρό, φτωχό κορίτσι, κάπου 8-10 ετών, με λουλούδια και πρασινάδες ώστε να πρασινίσει ο κάμπος σαν την Περπερού, το κορίτσι δηλαδή. Τα υπόλοιπα κορίτσια του χωριού, με την περπερούνα στη μέση, πηγαίνουν στα σπίτια και τραγουδούν το τραγούδι της (από Δόμνα Σαμίου οι στίχοι):

Περπερούνα περπατεί

και το Θιό παρακαλεί

για να βρέξει μια βροχή,

μια βροχή, μια σιγανή

για να γέν’ τα στάρια μας

κι τα καλαμπόκια μας.

Μπάρις, μπάρις τα νιρά,

μπάρις, μπάρις τα κρασιά.

(μπάρις=λακκούβες με νερό)

Όταν τελειώσει το τραγούδι, η νοικοκυρά χύνει ένα μικρό κανάτι νερό στο κεφάλι της Περπερούνας και της λέει «καλή βροχή να δώσει ο Θεός» και της δίνει κάτι για το καλό (νόμισμα ή καλούδι).

Παροιμίες:

Όποιος σπέρνει τον Οκτώβρη, έχει οκτώ σειρές στ’ αλώνι, ή Οκτώβρης και δεν έσπειρες οκτώ σωρούς δεν έκανες.

Οκτώβρη και δεν έσπειρες καρπό πολύ δεν παίρνεις.

Οκτώβρης και δεν έσπειρες, σιτάρι λίγο θα ‘χεις.

Οκτώβρη και δεν έσπειρες λίγο ψωμί θα πάρεις.

Οκτώβρη και δεν έσπειρες, οκτώ σακιά δε γέμισες.

Οκτώβρη και δεν έσπειρες, τρία καλά δεν έκαμες.

Οκτώβρης βροχερός, Οκτώβρης καρπερός.

Τον Σεπτέμβρη τα σταφύλια, τον Οκτώβρη τα κουδούνια.

Άη Δημητράκη μου, μικρό καλοκαιράκι μου.

Αν δε χορτάσει ο Οκτώβριος τη γη, πούλησε τα βόδια σου και αγόρασε σιτάρι.

Άσπορος μη μείνεις, άθερος δε μένεις.

Οκτώβρης-Οκτωβροχάκης το μικρό καλοκαιράκι.

Τ’ άη – Δημητριού, τι είσαι ‘σύ και τι ‘μαι εγώ λέει το νιο κρασί στο παλιό.

Τ’ Άη Λουκά σπείρε τα κουκιά.

Τα σταφύλια τρυγημένα και τα σκόρδα φυτεμένα.

Αργίες: 28 Οκτωβρίου, γιορτή του ΟΧΙ

Πηγή: elniplex.com

 

 

Τι γιορτάζουμε και τι τρώμε του Σταυρού: 25 συνταγές για όσους νηστεύουν

 Τι γιορτάζουμε και τι τρώμε του Σταυρού: 25 συνταγές για όσους νηστεύουν

Στις 14 Σεπτεμβρίου γιορτάζεται η Ύψωση του Τιμίου Σταυρού, του κορυφαίου συμβόλου της Χριστιανοσύνης. Είναι ημέρα άλαδης νηστείας – εκτός και αν, όπως συμβαίνει τώρα, η γιορτή πέφτει Σάββατο ή Κυριακή.

Η Ημέρα Υψώσεως του Τιμίου Σταυρού, είναι μια μεγάλη γιορτή που αναγνωρίζεται ως δεσποτική* από την Ορθόδοξη Εκκλησία και τιμάται από όλους τους Χριστιανούς απανταχού της γης. Γιορτάζεται στις 14 Σεπτεμβρίου σε ανάμνηση της Υψώσεώς του στα Ιεροσόλυμα, μετά την ανεύρεσή του από την Αγία Ελένη, μητέρα του Μεγάλου Κωνσταντίνου. Για την ημέρα του Σταυρού η Εκκλησία μας ζητεί και επιβάλλει την απόλυτη νηστεία, ακόμη και από το λάδι και τα θαλασσινά χωρίς αίμα, ημέρα νηστείας εφάμιλλη με εκείνη της Μεγάλης Παρασκευής των Παθών του Κυρίου. Μοναδική εξαίρεση η περίπτωση να συμπίπτει η 14η Σεπτεμβρίου με Σάββατο ή Κυριακή, γεγονός που επιτρέπει τη χρήση λαδιού, όπως συμβαίνει στην τωρινή επέτειο του 2024, με τα πάσης φύσεως λαδερά πιάτα, με κορυφαία τα φασολάκια, να έχουν την τιμητική τους.

Για την ιστορία και κατά την παράδοση της Εκκλησίας μας, ήταν το 326 που η Αγία Ελένη αποφάσισε να πάει στην Ιερουσαλήμ για να κτίσει τον ναό του Παναγίου Τάφου αλλά και να βρει τον Τίμιο Σταυρό, που είχε πια καθιερωθεί ως κορυφαίο σύμβολο από τα πρώτα κιόλας χρόνια της Χριστιανοσύνης. Ήταν και το σύμβολο του στρατού του γιου της, όπως αυτό εμφανίστηκε στον ουρανό με τη φράση «Εν τούτω νίκα» λίγο πριν από τη νικηφόρα μάχη του κατά του Μαξεντίου για τη διεκδίκηση της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας. Μετά από χρόνιες προσπάθειες βρέθηκαν στην περιοχή του μαρτυρίου τρεις σταυροί, ο ένας του Ιησού Χριστού και οι δύο των ληστών που σταυρώθηκαν μαζί του και με θαυμαστό τρόπο εντοπίστηκε ποιος από τους τρεις ήταν ο σταυρός του Κυρίου.

Όταν η γιορτή πέφτει Σάββατο ή Κυριακή, τα λαδερά έχουν την τιμητική τους

Πολλά ωραία πιάτα μπορούμε να κάνουμε και με όσπρια την Ημέρα του Σταυρού

Μπριάμ λαχανικών φουρνιστό

Γίγαντες στον φούρνο

Γίγαντες στον φούρνο από το Άγιο Όρος

Πιπεριές κέρατο γεμιστές με ρύζι από την Ταβέρνα των Φίλων

Καλοκαιρινό λαδερό

Καλοκαιρινό λαδερό, από την Εύη Βουτσινά

Σαλάτα με ψητή κολοκύθα, πρασινάδες, κολοκυθόσπορους και ντρέσινγκ με πετιμέζι

Φαβατοκεφτέδες από την Αμοργό

Χάνδρες λαδερές

Χάντρες λαδερές από την Πόλη

Φασολάκια λαδερά, φουρνιστά, με όλα τα υλικά από την αρχή στο ταψί

Φακές σαλάτα με κολοκυθάκια και φρέσκο κόλιανδρο

Λαδερό με κολοκύθα, μανιτάρια και πατάτες

Φασολάκια με ροβίτσα και κολοκυθανθούς τηγανητούς

Μπριάμ στην κατσαρόλα

Ρεβυθάδα φούρνου με ολίγα φασόλια, από την Πάρο

Μπριάμ ελαφρύ, με λιγότερες πατάτες

Χορτοκεφτέδες με κολοκυθοανθούς, του Μοναχού Επιφάνιου

Ο ρωμαίικος ντολμάς γιαλαντζί

Ρεβυθοσαλάτα με κολοκυθάκια και ξηρούς καρπούς

Πατάτες γιαχνί με κανέλα, δάφνη και ξερή ρίγανη

Πατάτες γιαχνί του Μοναχού Επιφάνιου – οι καλύτερες που έχουμε φάει

Μελιτζάνες στον φούρνο

Μελιτζάνες στον φούρνο αγιορείτικες

Φάβα λαδερή με κάππαρη

Φασόλια μαυρομάτικα σαλάτα, από τον Μοναχό Επιφάνιο

Μελωμένα γεμιστά κονφί με ρύζι και φυστίκια Αιγίνης

Μελιτζάνες ιμάμ με πετιμέζι και σάλτσα από πιπεριές Φλωρίνης

Σαλάτα με κινόα ή κουσκούς, σταφύλια και πετιμέζι

Πατατούλες φούρνου με πορτοκάλι και πετιμέζι

Η επίσημη ανύψωσή του, η Πρώτη χρονικά, έγινε στις 14 Σεπτεμβρίου του 335 στον ναό της Αναστάσεως πάνω από τον Πανάγιο Τάφο. Υπήρξε και Δεύτερη Ύψωση, το 626, πάλι στις 14 Σεπτεμβρίου, όταν ο βυζαντινός αυτοκράτορας Ηράκλειος τον επανέφερε νικώντας τους Πέρσες που είχαν συλήσει τον Τίμιο Σταυρό καταλαμβάνοντας την Ιερουσαλήμ το 613. Έκτοτε επικράτησε η συνήθεια της διάδοσης τεμαχίων του Τιμίου Σταυρού, ελαχιστότατων σε μέγεθος ή και κάπως μεγαλύτερων, με την προσδοκία της θείας προστασίας στους κατόχους του Τιμίου Ξύλου.

Το απολυτίκιο της γιορτής «Σώσον, Κύριε, τον λαόν Σου και ευλόγησον την κληρονομίαν Σου, νίκας τοις βασιλεύσι κατά βαρβάρων δωρούμενος και το σον φυλάττων, δια του Σταυρού Σου, πολίτευμα» διερμηνεύει με τον καλύτερο τρόπο την εδραιωμένη πεποίθηση των χριστιανών για την προστασία που προσφέρει το Τίμιο Ξύλο.

*  Δεσποτικές ονομάζονται οι γιορτές που συνδέονται με τα γεγονότα της ζωής του Χριστού, ενώ θεομητορικές εκείνες που συνδέονται με τα γεγονότα της ζωής της Παναγίας.

Πηγή : gastronomos. gr

Αγία Θεοδώρα: Το εκκλησάκι της Αρκαδίας με τα 17 δέντρα στην σκεπή

 

Αγία Θεοδώρα: Το εκκλησάκι της Αρκαδίας με τα 17 δέντρα στην σκεπή

 

Όσο εντυπωσιακή είναι η εικόνα του μικρού Ναού της Αγίας Θεοδώρας, άλλο τόσο εντυπωσιακή είναι η ιστορία της ζωής της.

Γιορτάζει στις 11 Σεπτεμβρίου, ωστόσο χιλιάδες προσκυνητές επισκέπτονται το εκκλησάκι όλο το χρόνο για να προσκυνήσουν και να θαυμάσουν αυτό το μοναδικό σύμπλεγμα. Ένα ανεξήγητο θαύμα της φύσης που κυριαρχεί στο γαλήνιο αυτό τοπίο.

Η διαδρομή προς την Αγία Θεοδώρα Βάστα αποζημιώνει και με το παραπάνω τον επισκέπτη, αφού το τοπίο είναι ειδυλλιακό. Καθώς κανείς πλησιάζει το βουητό των νερών που αναβλύζουν από τα θεμέλια της μικρής εκκλησίας ακούγεται ολοένα και εντονότερο, προκαλώντας στον επισκέπτη δέος μπροστά στο θέαμα που τελικά αντικρύζει.

Δεκαεφτά μεγάλα δέντρα ξεπηδούν από την στέγη ενός μικρού πέτρινου ναϊδρίου στην Αγία Θεοδώρα Βάστα, την ώρα που από τα θεμέλιά της αναβλύζουν τα νερά ενός κεφαλαριού.

Αγία Θεοδώρα Βάστα Αρκαδίας.Το εκκλησάκι θαύμα που αψηφά τους νόμους της φυσικής.

Ποια ήταν η Αγία Θεοδώρα

Σχετικά με την Οσιοπαρθενομάρτυρα Θεοδώρα, της οποίας η μνήμη τιμάται κάθε χρόνο στις 11 Σεπτεμβρίου στο χωριό Βάστα Αρκαδίας, έχουν ακουστεί πολλές και διάφορες ιστορίες, κυρίως για τον τρόπο με τον οποίο άρχισε να υπηρετεί το μοναχισμό.

Οι δύο πιο γνωστές ιστορίες αναφορικά με την Αγία Θεοδώρα έχουν ως εξής: σύμφωνα με την πρώτη, η Αγία καταγόταν από μία φτωχή οικογένεια και εφόσον ήταν το μεγαλύτερο παιδί της, εξαιτίας της οικονομικής ανέχειας της οικογένειάς της, αναγκάστηκε να μεταμφιεστεί σε άνδρα και να υπηρετήσει ως μισθοφόρος στρατιώτης.

Τότε τον ερωτεύτηκε μία νεαρή κοπέλα (ως Θεόδωρο πλέον) και επειδή δεν υπήρξε ανταπόκριση από τον Θεόδωρο, η νεαρή τον κατηγόρησε ότι την είχε αφήσει έγκυο.

Έτσι φαίνεται να οδηγήθηκε στο μαρτύριο από την οικογένεια της κοπέλας.

Σύμφωνα με τη δεύτερη εκδοχή, η Αγία καταγόταν από χωριό της Πελοποννήσου, με πιθανότερες τις περιοχές της Αρκαδίας και της Μεσσηνίας. Η οικογένειά της ήταν εξαιρετικά θεοσεβούμενη και προφανώς έτσι ήρθε και εκείνη κοντά στο Θεό.

Αποκορύφωμα της αφοσίωσής της και της αγάπης της γι’ Αυτόν αποτέλεσε η απόφασή της να συνεχίσει τη ζωή της σε μοναστήρι και να αφιερωθεί ολοκληρωτικά στο Χριστό.

Συνέβη όμως το εξής παράδοξο γεγονός: η Αγία Θεοδώρα προτίμησε να εγκαταβιώσει σε ανδρική Μονή και όχι σε γυναικεία. Ωστόσο στη Μονή της Παναΐτσας, όπου και έμενε μεταμφιεσμένη σε άνδρα με το όνομα Θεόδωρος, αποτέλεσε παράδειγμα προς μίμηση χάρη στην υπακοή και την ταπεινοφροσύνη της.

Γι’ αυτό και ο Ηγούμενος της είχε αναθέσει εξαιρετικά υπεύθυνες εργασίες στη Μονή. Κατά την περίοδο που έπληττε λιμός την περιοχή ο μοναχός Θεόδωρος επισκεπτόταν τα σπίτια των Χριστιανών αναζητώντας βοήθεια.

Μία από τις γυναίκες όμως που επισκέφθηκε τον κατηγόρησε πως την άφησε έγκυο. Όπως είναι φυσικό, αυτό δεν θα μπορούσε να ισχύει.

Παρόλα αυτά η Αγία Θεοδώρα, αν και αρνήθηκε τις κατηγορίες, ακολούθησε τους γονείς της γυναίκας ως το χωριό Βάστα της Αρκαδίας, όπου και εκτελέστηκε με αποκεφαλισμό.

Ένα μικρό εκκλησάκι που το αγκαλιάζουν δεκαεπτά (17) δέντρα. Αγία Θεοδώρα!!!

Όταν πλέον οι κατήγοροί της αντίκρισαν το γυμνό σώμα της και κατάλαβαν τι είχε συμβεί ζήτησαν συγχώρεση από το Θεό. Σύμφωνα με την παράδοση μάλιστα, η Αγία θεοδώρα φαίνεται να παρακάλεσε το Θεό, πριν τον αποκεφαλισμό της, οι τρίχες του κεφαλιού της να γίνουν δέντρα, το αίμα της ποτάμι για να τα ποτίζει και το σώμα της ναός.

Σύμφωνα με τον Πρωτοσύγγελο της Ι.Μ. Γόρτυνος και Μεγαλουπόλεως, π. Ιάκωβο Κανάκη, η επικρατέστερη άποψη είναι η δεύτερη.

Ο π. Ιάκωβος αναφέρει πως σύμφωνα με την έρευνα της Μητροπόλεως που έχει βασιστεί σε εικόνες και συναξάρια, η Αγία Θεοδώρα παντού εμφανίζεται ως ασκητική φυσιογνωμία και πουθενά ως στρατιώτης.

Η έρευνα της Μητροπόλεως επικεντρώνεται σε δύο πιθανότητες για το λόγο που οδήγησε την Αγία να εγκαταβιώσει σε ανδρώο μοναστήρι: α) με αυτόν τον τρόπο ήθελε να κάνει περισσότερους και ενεργούς ασκητικούς αγώνες και β) έτσι θα χάνονταν πλήρως τα ίχνη της.

Το θαυματουργό εκκλησάκι με τα 17 δέντρα στην σκεπή

Το εκκλησάκι βρίσκεται κοντά στη Μεγαλόπολη. Το προσκύνημα είναι ανοικτό για το κοινό από το πρωί έως τη δύση του ήλιου και σε αυτό τελούνται παρακλήσεις ανά τακτά χρονικά διαστήματα. Θα μπορούσε κάλλιστα να χαρακτηριστεί ως ένα θαύμα της φύσης, αφού το μικρό κτίσμα περιβάλλεται από 17 δέντρα που με την πρώτη ματιά του περιηγητή φαίνεται να προέρχονται κατευθείαν από τη στέγη του και οι κορμοί τους να διακλαδίζονται προς τον ουρανό. Δεν είναι έτσι ακριβώς όμως.

Στην πραγματικότητα οι ρίζες των δέντρων περνώντας μέσα από τους τοίχους καταλήγουν στο έδαφος, ενώ οι κορμοί και τα κλαδιά αναρριχώνται και βρίσκουν διέξοδο από τη στέγη.

Πηγή : newsbomb. gr

Μνήμες Παράδοσης Ν. Ιωνίας - Εβδομαδιαίο Πρόγραμμα Μαθημάτων 2024 - 2025

Μνήμες Παράδοσης Ν. Ιωνίας - Εβδομαδιαίο Πρόγραμμα Μαθημάτων 2024 - 2025

Το πρόγραμμα που θα ακολουθούμε και θα γεμίζει την καθημερινότητα μας με παραδοσιακό χορό και ομορφα ταξίδια στην πολιτιστική μας παράδοση.

Καλή μας αντάμωση!

Έναρξη Παιδικού Τμήματος - Μνήμες Παράδοσης Ν. Ιωνίας

Έναρξη Παιδικού Τμήματος - Μνήμες Παράδοσης Ν. Ιωνίας

Ο Παραδοσιακός χορός και η πολιτιστική μας παράδοση προσφέρουν την καλύτερη μουσικοκινητικη αγωγή στα παιδιά μας !

Έναρξη παιδικού τμήματος Σάββατο 7 Σεπτεμβρίου.

Ένα όμορφο ταξίδι τα περιμένει!!!

Μνήμες Παράδοσης Ν. Ιωνίας - Καλή Χορευτική Χρονιά

Μνήμες Παράδοσης Ν. Ιωνίας - Καλή Χορευτική Χρονιά

Ξεκινάμε στις 3 Σεπτέμβρη!!!

Δίνουμε ζωή στην καθημερινότητα μας με όμορφα ταξίδια στον κόσμο της πολιτιστικής μας παράδοσης και του παραδοσιακού χορού!

Η αγάπη μας για τον χορό μας ενώνει!

Καλή μας αντάμωση!

Ο Σεπτέμβριος στην Παράδοση: το όνομα, οι συνήθειες, οι παραδόσεις

Ο Σεπτέμβριος στην Παράδοση: το όνομα, οι συνήθειες, οι παραδόσεις

Ο Σεπτέμβριος ή Σεπτέμβρης είναι ο πρώτος μήνας του φθινοπώρου και ένατος όλου του χρόνου στο Ιουλιανό και το Γρηγοριανό ημερολόγιο. Είναι ένας από τους 4 μήνες που έχουν 30 μέρες (Απρίλιος, Ιούνιος, Νοέμβριος οι άλλοι τρεις).

Από που πήρε το όνομά του: Η ονομασία του προέρχεται από το λατινικό September, -bris. Septem είναι το επτά και septimus ο έβδομος. Αυτό το septem, από την ινδοευρωπαϊκή ρίζα septm- τροφοδότησε όλες τις ευρωπαϊκές γλώσσες (sette στα ιταλικά, sept στα γαλλικά, siete στα ισπανικά, seven στα αγγλικά, sieben στα γερμανικά κ.ο.κ).

Γιατί ονομάστηκε «έβδομος» αφού είναι ο ένατος;

Στο ρωμαϊκό ημερολόγιο πρωτοχρονιά ήταν η 1η Μαρτίου, έτσι ο Σεπτέμβριος ήταν ο έβδομος μήνας του έτους. Το 153 π.Χ. η Σύγκλητος καθιέρωσε ως πρώτο μήνα τον Ιανουάριο και έτσι ο Σεπτέμβριος έγινε ο ένατος μήνας ενώ το 46. π.Χ. καθιερώθηκε το νέο Ιουλιανό ημερολόγιο από τον Ιούλιο Καίσαρα όπου οι Σεπτέμβριος, Οκτώβριος, Νοέμβριος, Δεκέμβριος διατήρησαν τα ονόματά τους παρά την αλλαγή σειράς τους (ένατος, δέκατος, ενδέκατος, δωδέκατος).

Πως αλλιώς λέγεται:

Τρυγητής/Τρυγομηνάς: είναι ο μήνας του τρύγου του πολύτιμου καρπού των Ελλήνων και όλων των μεσόγειων λαών, του σταφυλιού. "Αύγουστος φέρνει την αυγή κι ο Τρυγητής τη μέρα", δηλαδή τα γεωργικά εισοδήματα αρχίζουν από τον Αύγουστο αλλά το κύριο μέρος της συγκομιδής των γεωργικών προϊόντων γίνεται τον Σεπτέμβριο.

Σταυριάτης/Σταυρίτης: γιατί την 14η μέρα του γιορτάζεται από τους χριστιανούς η Ύψωση του Τιμίου Σταυρού.

Ορτυκολόγος: λόγω της αφθονίας των ορτυκιών που κάθε Σεπτέμβρη ετοιμάζονται να αποδημήσουν σε θερμότερα κλίματα.

Χρονογράφος: λόγω της αρχαίας δοξασίας ότι ο χάρος κάθε Σεπτέμβρη έγραφε στο τεφτέρι του όσους επρόκειτο να πεθάνουν όλη τη χρονιά.

Κάνοντας το συσχετισμό με το "σέμπρο" - τον κολίγο στη σπορά των χωραφιών - στη Λακωνία λένε το γνωμικό: "Στέμπρης σέμπρο γύρευε, ζυγάλετρα 'κονόμα".

Επειδή θεωρήθηκε ότι το "Θεσέβρης" είναι σύνθετο από το «βρίσκω», στη Ρόδο λένε: "Θεσέβρης, θέσε να βρεις" ως προτροπή για σπορά.

Με ποιες συνήθειες/φαινόμενα συνδέεται:

-Άνοιγμα των σχολείων όλων των βαθμίδων σε όλη την επικράτεια

-Η γιορτή της Υψώσεως του Τιμίου Σταυρού (14 Σεπτεμβρίου)

-Ο τρύγος θεωρείται ακόμη εξαιρετικά σημαντικός σε πολλές περιοχές με αμπέλια.

-Πρώτες δειλές βροχές, πρώτες απόπειρες της φύσης να φύγει από τις υψηλές θερμοκρασίες και το καλοκαίρι. Αυτό βέβαια τα τελευταία χρόνια μάλλον θεωρητικό είναι αφού οι θερμοκρασίες του Σεπτέμβρη θυμίζουν πολύ έντονα Αύγουστο.

-Βασικές αγροτικές εργασίες: όργωμα χωραφιών, συλλογή καπνών, μάζεμα ξύλων, κάψιμο ξερών.

-Φυτεύονται κυρίως τα εξής: μαρούλι, ραδίκι, ρόκα, μαϊντανός, αντράκλα, σπανάκι λάχανο, κουνουπίδι, μπρόκολο, φράουλα.

-Πέφτουν τα μελτέμια του Αυγούστου και προσφέρεται για όσους αγαπούν τη θάλασσα, τα θαλάσσια σπόρ και το ψάρεμα.

Παροιμίες:

Αν ίσως βρέξει ο Τρυγητής, χαρά στον τυροκόμο.

Βοηθάει ο Άη- Γιάννης και ο Σταυρός, γιομίζει το αμπάρι κι ο ληνός.

Θέρος, τρύγος, πόλεμος.

Μάρτη και Σεπτέμβρη ίσια τα μεσάνυχτα (λόγω των ισημεριών, χειμερινής και εαρινής). Στη Θήρα λέγεται μεταφορικά για ανθρώπους που φέρονται στους ανωτέρους τους ως ίσοι προς ίσους.

Στον Τρυγητή σιτάρι σπείρε και στο πανηγύρι σύρε (το Σεπτέμβρη διεξάγονται πάρα πολλά πανηγύρια ανά την Ελλάδα).

Τον Σεπτέμβρη τα σταφύλια, τον Οκτώβρη τα κουδούνια.

Τον Τρυγητή τ' αμπελουργού πάνε χαλάλι οι κόποι.

Του Σεπτέμβρη οι βροχές, πολλά καλά μας φέρνουν.

Του Σταυρού αρμένιζε και του Σταυρού δένε.

Του Σταυρού κοίτα και τ' Άη Γιωργιού ξεκίνα.

Του Σταυρού σταύρωνε και δένε.

Του Σταυρού σταύρωνε και σπέρνε.

Έθιμα:

Στις Σαράντα Εκκλησιές, τότε που ζούσαν πολλοί Έλληνες εκεί, καλλιεργούσαν πολλά αμπέλια. Την πρώτη μέρα δε του τρύγου, αχολογούσε ο τόπος απ' τα τραγούδια και τους ήχους των τυμπάνων, σωστό πανηγύρι. Μερικούς αιώνες πιο πίσω, στα χρόνια της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, ο τρυγητός, ο τρύγος, εκτός απ' τις λαϊκές εκδηλώσεις έπαιρνε κι ένα επίσημο χαρακτήρα.

Στην Κωνσταντινούπολη, στα τέλη Αυγούστου, γινόταν τελετή όπου έπαιρνε μέρος ο αυτοκράτορας με την αυλή κι ο πατριάρχης. Ο τελευταίος ευλογούσε πρώτα τα σταφύλια, ύστερα τα δοκίμαζε ο αυτοκράτορας και μοίραζε με τη σειρά σ' όλους τους αυλικούς από ένα τσαμπί, ενώ ο λαός τριγύρω ζητωκραύγαζε και φώναζε διάφορες ευχές.

Μέσα στις γενικές συνήθειες του Σεπτέμβρη δεν πρέπει να παραλείψουμε μια καθαρά αστική συνήθεια, που είναι πολύ χαρακτηριστική. Οι Πειραιώτες και οι Αθηναίοι, που δεν είχαν ιδιόκτητα σπίτια και έμεναν με ενοίκιο, μόλις γύριζαν απ' την εξοχή, απ' τις καλοκαιρινές διακοπές τους, φρόντιζαν ν' αλλάξουν σπίτι, έτσι συνηθιζόταν. Έβλεπες, λοιπόν, στους δρόμους ένα ασταμάτητο πηγαινέλα από κάρα, σούστες, καρότσια γεμάτα απ' τα υπάρχοντα των νοικοκυραίων που μετακόμιζαν. Μετά τον πόλεμο του ΄40 η συνήθεια αυτή κάπως περιορίστηκε, γιατί και οι μετακομίσεις ήταν δύσκολες και δαπανηρές, αλλά και γιατί καθιερώθηκε ο θεσμός του ενοικιοστασίου, που προστάτευε τους νοικάρηδες για πολλά χρόνια.

ΕΘΙΜΑ-ΠΡΟΛΗΨΕΙΣ:

1η ΣΕΠΤΕΜΒΡΊΟΥ (εορτή του αγίου Συμεών του Στυλίτη): Οι έγκυες γυναίκες απείχαν από κάθε εργασία, για να μην γεννηθεί το παιδί τους με το σημάδι του αγίου (Συμεών/ σημαδεύω). Την ίδια μέρα γιορταζόταν η «Αρχιχρονιά», ένα έθιμο, κατάλοιπο των βυζαντινών χρόνων, καθώς οι βυζαντινοί τον είχαν ως πρώτο μήνα του επίσημου ημερολογίου.

I. Στη Χώρα της ΚΩ, το βράδυ της 31ης Αυγούστου, δηλ. της τελευταίας ημέρας του μήνα, αστρονομούν, όπως λένε, δηλ. αφήνουν κάτω από τ' άστρα ένα μεγάλο καρπούζι, με πολλά σπόρια, ένα ρόδι, μια σκελίδα σκόρδο, ένα κυδώνι, ένα φύλλο από τον «πλάτανο του Ιπποκράτη» κι ένα τσαμπί σταφύλι. Το πρωί της «Αρχιχρονιάς» γυναίκες και παιδιά σηκώνονται πριν βγει ο ήλιος και κατεβαίνουν στην παραλία παίρνοντας μαζί, τους «αστρονομημένους» αυτούς καρπούς που φύλαγαν για ένα χρόνο στο εικονοστάσι, τους πετούν στη θάλασσα και βουτάνε στο νερό τους καινούργιους. Βρέχουν το πρόσωπό τους, μαζεύουν θαλασσινό νερό από σαράντα κύματα και βότσαλα από την ακρογιαλιά. Στο δρόμο για το σπίτι σταματούν στον «πλάτανο» και αγκαλιάζουν τον κορμό του για να πάρουν τα χρόνια του και τη δύναμή του.

Στο σπίτι πια κρεμούν την καινούρια «Αρχιχρονιά» στο εικονοστάσι, σα σύμβολο αφθονίας για την καινούρια χρονιά. Ρίχνουν λίγα βότσαλα στα μπαούλα, να μην τρώνε οι ποντικοί τα ρούχα, βάζουν λίγα στις τσέπες τους «για το καλό», σκορπίζουν μερικά στην αυλή και ραντίζουν το σπίτι με θαλασσινό νερό για την γλωσσοφαγιά.

II. Στη ΡΟΔΟ, τη μέρα αυτή κρεμούν στο μεσιά - το μεσαίο χοντρό δοκάρι, που βαστάζει τη στέγη - τη δική τους «Αρχιχρονιά»: ένα άσπρο σακουλάκι γεμάτο στάχυα και σιτάρι. Γύρω απ' αυτό δένουν μια αρμαθιά καρύδια, ένα κρεμμύδι, ένα σκόρδο, ένα κεχρί, καρπό βαμβακιού κι ένα τσαμπί σταφύλι. Αν δεν κάνουν την «Αρχιχρονιά», δεν αρχίζουν καμιά αγροτική εργασία. Την «Αρχιχρονιά» αυτή την ξεκρεμούν από το μεσιά την Πρωτοχρονιά το πρωί. Τα καρύδια και το τσαμπί που γίνεται σταφίδα το τρώνε, ενώ το σιτάρι, το σκόρδο και το κρεμμύδι τα φυλάγουν για να τα ρίξουν μέσα στο σπόρο, όταν θα αρχίσουν τη σπορά. Το θεωρούν καλό ν' ανακατευτούν με το σπόρο οι καρποί της «Αρχιχρονιάς».

III. Στο άλλο άκρο της Ελλάδας, στη ΣΩΖΟΠΟΛΗ ΘΡΑΚΗΣ, οι κάτοικοι, το πρωί της 1ης Σεπτεμβρίου, ράντιζαν ο καθένας με αγιασμό το σπίτι του, τα αμπέλια του και τα δίχτυα του, για να ευλογηθούν και να δώσουν πολλά σταφύλια και πολλά ψάρια αντίστοιχα.

Ένας δάσκαλος, πριν αρκετά χρόνια, στα Χάσια Κοζάνης, διηγείται τι συνέβαινε την πρώτη μέρα που άνοιγαν τα σχολεία:

Στα σχολεία των χωριών τούτων, όταν ανοίξει το σχολείο, έρχονται οι μαθητές, φιλούν το χέρι του δασκάλου. Τους καταγράφει. Έπειτα αρχίζουν με τη σειρά και φέρνουν οι μαθητές μια πίτα, ένα ψωμί, κρασί.

Όταν όμως θα αλλάξουν τα βιβλία ή τις τάξεις, τότε ο κάθε μαθητής θα παρουσιάσει τα νέα βιβλία του στο δάσκαλο να τα ράψει κι ο δάσκαλος τα ράφτει όλα τα βιβλία και τα φυλάγει επάνω στον πάγκο. Οι μαθητές φέρνουν τότε ένα δώρο στο διδάσκαλο, μαντίλι ή τσιράπια ή κότα ή αρνί, ό,τι θέλει ο καθένας, στους δε μαθητές φέρνουν μύγδαλα ή καρύδια ή ζαχαρωτά. Όλοι φέρνουν μικροί και μεγάλοι.

Τότε οι μαθητές σηκώνονται όρθιοι, έρχονται στην παράδοση, στρώνουν μια βελέντζα ή παλτό καταγής. Σηκώνεται ο δάσκαλος, παίρνει το βιβλίο ενός μαθητή της δευτέρας ή της τρίτης κ.λ.π. τάξης στα χέρια και λέγει: «να αξιώσετε το μαθητή αυτό στην Β ή Γ ή Δ τάξη». Όλοι τότε οι μαθητές σηκώνουν εκείνον το μαθητή με τη βελέντζα καθισμένο μέσα και τον σύρουν άνω κάτω και φωνάζουν «άξιος», τον ανεβάζουν και τον κατεβάζουν 3 φορές. Κατόπιν εκείνος φιλεί το χέρι του δασκάλου και παίρνει τα βιβλία. Ο δάσκαλος του εύχεται Καλή Πρόοδο και μοιράζει στα παιδιά ό,τι φρούτα έφερε ο μαθητής. Έτσι όλοι οι μαθητές αξιώνονται, όχι την ίδια μέρα, αλλά τις άλλες. Τέλος με τη σειρά φέρουν ο καθένας στο δάσκαλο το κανίσκι του με το ψωμί, πίτα, αυγά, κρασί, ρακή κ.ά.

Πηγή: elniplex.com

i-diadromi.gr

 

Δεκαπενταύγουστος: Τα ήθη και τα έθιμα για την γιορτή της Παναγίας σε όλη την Ελλάδα

Δεκαπενταύγουστος: Τα ήθη και τα έθιμα για την γιορτή της Παναγίας σε όλη την Ελλάδα

Ο Δεκαπενταύγουστος είναι μια από τις μεγαλύτερες γιορτές της Ορθοδοξίας και οι Έλληνες τιμούν με μεγαλοπρέπεια, λαμπρότητα, αλλά και ευλάβεια την Κοίμηση της Θεοτόκου σε όλη τη χώρα. Αμέτρητα τελετουργικά, ήθη, έθιμα και παραδόσεις αναβιώνουν σε κάθε γωνιά της Ελλάδας, όπου περισσότερα από 500 «Θεοτοκωνύμια» δηλώνουν τη λατρεία στο πρόσωπο της Παναγίας στο οποίο όλοι αναγνωρίζουν ότι πρόκειται για την μητέρα όλων των Χριστιανών.

Ανάμεσα σε όλες τις τελετές, τα έθιμα, τις προσευχές και δεήσεις που γίνονται ανήμερα τον Δεκαπενταύγουστο, τα ακόλουθα έχουν την πιο ξεχωριστή θέση:

Τήνος: Το τάμα στην εικόνα της Παναγίας

Το μεγαλύτερο προσκύνημα κάθε χρόνο γίνεται στην Τήνο με τους πιστούς γονυπετείς να φτάνουν στο ναό της Ευαγγελίστριας για να εκπληρώσουν το τάμα τους στην εικόνα της Παναγίας. Ο Ιερός Ναός Ευαγγελιστρίας χτίστηκε στο σημείο όπου βρέθηκε η Εικόνα του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου. Η εικόνα θεωρείται από τους πιστούς θαυματουργή γι’ αυτό και χιλιάδες πιστών κάθε χρόνο ανηφορίζουν με θρησκευτική ευλάβεια προς το Ναό. Μάλιστα, η εύρεση της Αγίας Εικόνας το 1823 θεωρήθηκε θεϊκός οιωνός για το δίκαιο και την επιτυχία της επανάστασης ενάντια στον τουρκικό ζυγό, ενώ η ανέγερση του μεγαλοπρεπούς ναού αποτελεί το πρώτο μεγάλο αρχιτεκτονικό έργο του νεοσυσταθέντος ελληνικού κράτους.

Λειψοί: Η Παναγιά του Χάρου

Η Παναγιά του Χάρου στους Λειψούς είναι μια ιδιαίτερη περίπτωση. Στην εικόνα η Παναγία δεν κρατάει το Θείο Βρέφος, αλλά τον Εσταυρωμένο Χριστό, σε μια εικόνα μοναδική στην χριστιανική παράδοση. Η Παναγία του Χάρου γιορτάζει τις 23 Αυγούστου, δηλαδή στα εννιάμερα της Παναγίας. Σύμφωνα με το έθιμο, που τηρείται από το 1943, τοποθετούνται την άνοιξη κρινάκια γύρω από την εικόνα τα οποία στη συνέχεια ξεραίνονται και ανθίζουν ξανά, τον Αύγουστο.

Κάσος

Στην Κάσο και στο χωριό Παναγιά γίνεται το μεγαλύτερο πανηγύρι του νησιού. Όλα τα πατροπαράδοτα έθιμα τηρούνται ευλαβικά και δεν είναι λίγοι οι ξενιτεμένοι Κασιώτες που επιλέγουν αυτή τη μέρα για να επισκεφθούν τον τόπο τους, να δοκιμάσουν ντολμαδάκια και πιλάφι και να ξεφαντώσουν με λύρες και λαούτα.

Αστυπάλαια:

Στην Πορταΐτισσα της Αστυπάλαιας οργανώνεται ένα από τα πιο ιδιαίτερα πανηγύρια, όπου οι παρευρισκόμενοι οφείλουν να περάσουν από ορισμένες δοκιμασίες προτού γευτούν το συγκλονιστικό γεμιστό αρνάκι, που οι ντόπιοι ονομάζουν λαμπρινό.

Ψέριμος:

Η εορτή της Παναγιάς στο νησί της Ψέριμου όπου δεσπόζει η εκκλησία της Παναγιάς της «Μελαχρινής», όπως την αποκαλούν οι ντόπιοι λόγω του σκούρου χρώματος της ρωσικής τεχνοτροπίας εικόνας είναι ιδιαίτερη. Με πλοιάρια κάτοικοι από την Κάλυμνο, την Κω και τη Νίσυρο καταφθάνουν για να ζητήσουν τη χάρη της Παναγίας. Οι καμπάνες ηχούν πανηγυρικά τη στιγμή που γίνεται η περιφορά του επιταφίου της Θεοτόκου. Συγκινητικές ήταν οι στιγμές όταν κλήρος και λαός, ντόπιοι και τουρίστες, συμμετέχουν στη λιτανεία η οποία περνά από τους δρόμους και τα σοκάκια της νήσου ακόμα και από την αμμουδιά στην άκρη της θάλασσας.

Ρόδος:

Ξεχωριστή στη Ρόδο είναι η Παναγιά η Καλόπετρα που βρίσκεται στην κορυφή της κοιλάδας των Πεταλούδων και που φέρεται να κτίστηκε το 1782 από τον ηγεμόνα της Μολδοβλαχίας Αλ. Υψηλάντη. Κάτοικοι των γύρω χωριών επισκέπτονται την μονή όπου μετά τις εκκλησιαστικές εκδηλώσεις ακολουθεί παραδοσιακό γλέντι.

Πάρος: Περιφορά επιταφίου στην Εκατονταπυλιανή

Και η κοσμοπολίτικη Πάρος αλλάζει πρόσωπο ανήμερα του Δεκαπενταύγουστου, με πρωταγωνιστή μια από τις εντυπωσιακότερες εκκλησίες του Αιγαίου, τον παλαιοχριστιανικό ναό της Εκατονταπυλιανής στο λιμάνι της Παροικιάς. Στην πρωτεύουσα του νησιού γίνεται η περιφορά του Επιταφίου της Παναγίας και κατόπιν ακολουθεί το γλέντι στον παραλιακό δρόμο της Παροικιάς με μουσικούς και χορευτικά συγκροτήματα, ενώ τα ψαροκάικα βγαίνουν στον κόλπο της Παροικιάς και «φωτίζουν» τον ουρανό με θεαματικά πυροτεχνήματα. Την ίδια ώρα και στο λιμανάκι της Νάουσας, δεκάδες καΐκια με αναμμένες δάδες προσεγγίζουν την προβλήτα και δίνουν το σύνθημα για να αρχίσει η γιορτή.

Αχαΐα: Πανηγυρίζει η ιστορική μονή του Μεγάλου Σπηλαίου

Στην Αχαΐα, ανήμερα της εορτής της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, πανηγυρίζει η ιστορική μονή του Μεγάλου Σπηλαίου. Η μονή, η οποία κτίστηκε το 362, βρίσκεται στο δρόμο που ενώνει την εθνική οδό Πατρών – Αθηνών με τα Καλάβρυτα και συγκεκριμένα στο άνοιγμα ενός μεγάλου φυσικού σπηλαίου της οροσειράς του Χελμού, επάνω από την απότομη χαράδρα του Βουραϊκού ποταμού. Κάθε χρόνο, πλήθος πιστών φθάνει στην μονή για να προσκυνήσει την ιερή εικόνα της Παναγίας της Μεγαλοσπηλαιώτισσας, που είναι έργο του Ευαγγελιστή Λουκά.

Στην Πάτρα, επίκεντρο του εορτασμού είναι η ιερά μονή της Παναγίας της Γηροκομίτισσας, η οποία ιδρύθηκε τον 10ο αιώνα και είναι κτισμένη σε λόφο, κοντά στην πόλη. Κάθε χρόνο πλήθος πιστών συρρέει στο μοναστήρι από την παραμονή της εορτής για να ανάψουν ένα κερί, να προσευχηθούν ή να εκπληρώσουν το τάμα τους. Μάλιστα κάποιοι πιστοί φθάνουν με τα γόνατα μέχρι την εικόνα της Παναγίας.

Αφιερωμένη στην Κοίμηση της Θεοτόκου είναι η ιερά μονή Μακελλαριάς, που βρίσκεται κοντά στην κοινότητα κοντά Λαπαναγοί και σε απόσταση 30 χιλιομέτρων από την πόλη των Καλαβρύτων. Η μονή κτίστηκε το 532 πάνω σε ένα γυμνό και απότομο βράχο. Μάλιστα, τα τελευταία χρόνια κάτοικοι από την γειτονική κοινότητα Μάνεσι πηγαίνουν με τα πόδια στο μοναστήρι για να προσκυνήσουν, ακολουθώντας μία διαδρομή μέσα από το δάσος της Κάνισκας ή το μονοπάτι κατά μήκος του ποταμού Σελινούντα, διάρκειας περίπου τεσσάρων ωρών.

Η πανηγυρική γιορτή στην Παναγία Σουμελά

Για άλλη μια χρονιά πιστοί από την βόρεια Ελλάδα κατακλύζουν την Παναγία Σουμελά στις πλαγιές του Βερμίου, κοντά στο χωριό Καστανιά, για την πανηγυρική γιορτή του Δεκαπενταύγουστου. Η εκκλησία κτίστηκε το 1951 από τους πρόσφυγες του Πόντου, στη μνήμη της ιστορικής ομώνυμης μονής, τα ερείπια της οποίας βρίσκονται στο όρος Μελά, κοντά στην Τραπεζούντα του Πόντου. Εδώ φυλάσσεται η θαυματουργή εικόνα της Παναγίας, ο Τίμιος Σταυρός και το Ευαγγέλιο. Χιλιάδες ευλαβείς προσκυνητές, καθώς και εκπρόσωποι Ομοσπονδιών και Ποντιακών Σωματείων από την Ελλάδα και το εξωτερικό ζούνε ανεπανάληπτες στιγμές θρησκευτικής κατάνυξης. Μετά τον εσπερινό της παραμονής στις 14 Αυγούστου γίνεται η λιτάνευση της Αγίας Εικόνας και στη συνέχεια ακολουθούν καλλιτεχνικές εκδηλώσεις με ποντιακά συγκροτήματα, ενώ το πρωί της Παναγίας, 15 Αυγούστου, τελείται επίσημη δοξαστική λειτουργία στον ιερό ναό της Παναγίας, ο οποίος είναι αφιερωμένος στην Κοίμηση της Θεοτόκου. Μετά το πέρας της Θείας Λειτουργίας ακολουθούν παραδοσιακοί χοροί με τοπικά παραδοσιακά συγκροτήματα.

Ηλεία: Γιορτή στα αφιερωμένα στην Παναγία μοναστήρια

Στην Ηλεία πλήθος πιστών τιμούν την εορτή του Δεκαπενταύγουστου σε μοναστήρια που είναι αφιερωμένα στην Παναγία. Συγκεκριμένα, ένα από τα πιο σημαντικά μοναστήρια της Ηλείας, είναι η ιερά μονή Κοίμησης της Θεοτόκου στην Λαμπεία, η οποία χρονολογείται από τον 18ο αιώνα, ενώ το μοναστήρι της Παναγίας στη Σκαφιδιά, χρονολογείται από τον 10ο αιώνα. Η ιερά μονή Καθολικής στη Γαστούνη ανεγέρθηκε το 920 προς τιμή της Παναγίας και θεωρείται σημαντικό βυζαντινό μνημείο, που προσελκύει πολλούς πιστούς κάθε χρόνο. Η ιερά μονή της Κρεμαστής, η οποία είναι κτισμένη πάνω σε βράχο, χρονολογείται από τον 12ο αιώνα, ενώ σημαντικής ιστορικής αξίας είναι και η ιερά μονή της Παναγίας στη Φραγκαβίλα Αμαλιάδας.

Σιάτιστα: Οι καβαλάρηδες με τα στολισμένα άλογα

Καβαλάρηδες κάνουν παρέλασή στους κεντρικούς δρόμους της Σιάτιστας. Ανήμερα το Δεκαπενταύγουστο, οι παρέες καβαλάρηδων συγκεντρώνονται στην πλατεία της Γεράνειας και με τη συνοδεία παραδοσιακής μουσικής (χάλκινα) με τα στολισμένα άλογα διασχίζουν τη γραφική κωμόπολη, και πηγαίνουν στο μοναστήρι της Παναγίας στο Μικρόκαστρο, ακολουθώντας το παλιό λιθόστρωτο μονοπάτι. Εκεί προσκυνούν την εικόνα της Παναγίας και με το πέρας της λειτουργίας επιστρέφουν καβάλα στην Σιάτιστα. Το έθιμο έχει τις ρίζες του στα χρόνια της Τουρκοκρατίας. Τότε η ημέρα της Παναγίας, 15 Αυγούστου, έδινε τη δυνατότητα στους σκλαβωμένους να ζήσουν μια μέρα ελευθερίας, καθώς άγραφο προνόμιο φαίνεται είχε δοθεί από τους Τούρκους. Από όλη τη Δυτική Μακεδονία προσέρχονταν προσκυνητές καβάλα στα άλογα να τιμήσουν τη Θεοτόκο, και να πάρουν από αυτή ευλογία και δύναμη.

Μαγνησία (Σκιάθος) – Επιτάφιος Παναγίας

Στην αρχόντισσα των Σποράδων, την Σκιάθο, ο εορτασμός του Δεκαπενταύγουστου, γίνεται παραδοσιακά και με μεγάλες τιμές, προς τιμήν της Παναγίας, στην Μονή της Ευαγγελίστριας. Οι χιλιάδες επισκέπτες έχουν την ευκαιρία να παρακολουθήσουν την περιφορά του Επιταφίου της Θεοτόκου, που ονομάζεται και “Πάσχα του καλοκαιριού” και είναι ένα έθιμο που συναντάμε σε ελάχιστα μέρη της Ελλάδας. Το πρωί της 14ης Αυγούστου, οι γυναίκες στολίζουν τον επιτάφιο με λουλούδια και η τελετή αρχίζει το βράδυ της ίδιας ημέρας στο μοναστήρι της Ευαγγελίστριας. Κατά την περιφορά του ιερού επιταφίου και σε όλη την παλιά ανηφορική διαδρομή ως το εκκλησάκι της Ζωοδόχου Πηγής και μέχρι την επιστροφή στο μοναστήρι, οι πιστοί ακολουθούν και ψέλνουν μαζί με τον ιερέα. Ο ηγούμενος της Ευαγγελίστριας, π. Ιωσήφ, μιλώντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, δήλωσε ότι το έθιμο της περιφοράς του Επιταφίου της Μεγαλόχαρης, καθιερώθηκε το 1809, χρονιά που ιδρύθηκε η Μονή από τους Αγιορείτες μοναχούς. Το Μοναστήρι της Παναγίας της Ευαγγελίστριας ή της Βαγγελίστρας σύμφωνα με τους ντόπιους, αποτελεί τόπο προσκυνήματος για χιλιάδες ανθρώπους από κάθε γωνιά της γης, ενώ το Μουσείο της Μονής, όπου παρουσιάζεται η έκθεση, προσφέρει πολύτιμα στοιχεία της νεότερης ιστορίας. Η Μονή Ευαγγελίστριας βοήθησε τα προεπαναστατικά κινήματα, όσο και την επανάσταση του 1821. Στην Ευαγγελίστρια το 1807 σχεδιάστηκε, υφάνθηκε, ευλογήθηκε και υψώθηκε η πρώτη Ελληνική Σημαία με το λευκό Σταυρό στη μέση επί γαλανού φόντου. Στη Μονή, ο ιερομόναχος Νήφων όρκισε και τους οπλαρχηγούς Θεόδωρο Κολοκοτρώνη, Ανδρέα Μιαούλη, Παπαθύμιο Βλαχάβα, Γιάννη Σταθά, Νικοτσάρα, τον Σκιαθίτη διδάσκαλο τοu Γένους Επιφάνιο – Στέφανο Δημητριάδη και πολλούς άλλους, μετά από μεγάλη σύσκεψη που έκαναν στο Μοναστήρι της Ευαγγελιστρίας για να καταστρώσουν το σχέδιο δράσης τους.

Στερεά Ελλάδα

Στο Καρπενήσι, η Παναγία η Προυσού και η Παναγία Τατάρνας, στη Θήβα η Μεγάλη Παναγιά και στον Ορχομενό η Παναγία η Σκριπού, οι Μονές Αγάθωνος και Δαμάστας στη Φθιώτιδα, η Παναγία της Βαρνάκοβας στη Φωκίδα, της Παναγίας της Φανερωμένης Αρτάκης, της Χιλιαδούς, της Ντινιούς στην Ιστιαία, και της Κοιμήσεως Θεοτόκου Μάτζαρη Οξυλίθου είναι ορισμένα από τα θρησκευτικά μνημεία αφιερωμένα στην Μεγαλόχαρη σε όλη τη Στερεά Ελλάδα. Την ίδια στιγμή το «Πάσχα του καλοκαιριού» είναι σημείο ορόσημο για το μεγαλύτερο μέρος των ορεινών χωριών στη Δυτική Φθιώτιδα, την Ευρυτανία και την ορεινή Φωκίδα αφού αυτή την περίοδο έχουν προσδιοριστεί χρονικά τα ανταμώματα των ξενιτεμένων στα πανηγύρια που οργανώνονται.

Κάρπαθος: Ο χορός στον Όλυμπο

Το δικό της μοναδικό χρώμα στον εορτασμό του Δεκαπενταύγουστου δίνει και η Κάρπαθος με κορυφαία στιγμή το χορό που γίνεται στην Όλυμπο, στην κεντρική εκκλησία της Κοίμησης της Θεοτόκου στο Πλατύ (πλατεία του οικισμού). Πρόκειται για ένα ναό του 17ου αιώνα, βυζαντινού ρυθμού, με τοιχογραφίες από την εποχή της Τουρκοκρατίας και με ξυλόγλυπτο τέμπλο εξαιρετικής τέχνης. Στο προαύλιο της εκκλησίας οργανοπαίκτες παίζουν τον Κάτω Χορό. Ο χορός αργός και πάντα με σταθερό βήμα και κατανυκτική διάθεση, διαρκεί ώρες. Αρχικά, οι άντρες καθισμένοι στο τραπέζι και με ένα κομμάτι βασιλικό στο πέτο, τραγουδούν και πίνουν, με τη συνοδεία λαούτου, λύρας και τσαμπούνας. Στη συνέχεια, ξεκινά ο χορός, στον οποίο μπαίνουν, σιγά σιγά, και οι γυναίκες ντυμένες με τις παραδοσιακές γιορτινές τους φορεσιές.

Εύβοια: Πατροπαράδοτο στιφάδο και γλέντι

Αυτοί που θα βρεθούν στην Εύβοια το Δεκαπενταύγουστο θα έχουν την ευκαιρία να παρακολουθήσουν τη Θεία Λειτουργία σε μια από τις γραφικές εκκλησίες που υπάρχουν και οι οποίες είναι αφιερωμένες στην Κοίμηση της Θεοτόκου, ενώ όσοι είναι λάτρεις της παράδοσης και των πανηγυριών έχουν εξίσου την ευκαιρία να βρεθούν σε ένα από τα καθιερωμένα πανηγύρια που γίνονται σε πολλά μέρη της Εύβοιας.

Στην Κεντρική Εύβοια το γνωστότερο όλων είναι το πανηγύρι του Οξυλίθου, στο οποίο νέοι και νέες μαζεύονται την παραμονή της γιορτής της Παναγίας και φτιάχνουν το πατροπαράδοτο στιφάδο, ενώ την επομένη στήνεται γλέντι στον προαύλιο χώρο της εκκλησίας, όπου επισκέπτες και κάτοικοι έχουν την ευκαιρία να γευτούν το στιφάδο και να γλεντήσουν. Στην Βόρεια Εύβοια η Παναγία της Λιχάδας είναι εξίσου γνωστή για το πανηγύρι της, ενώ λίγο πιο έξω από τη Χαλκίδα και πιο συγκεκριμένα στη παραλία Χιλιαδού τελείται η καθιερωμένη λειτουργία στο απόμερο αλλά πολύ όμορφο εκκλησάκι της Παναγίας. Στα Ψαχνά και στην Ιερά Μονή Γοργοϋπήκοου γίνεται παραδοσιακή λιτανεία του Επιταφίου της Παναγίας σύμφωνα με την τάξη του Πατριαρχείου Ιεροσολύμων, ενώ στην εκκλησία της Παναγίας στο Βασιλικό τελείται κάθε χρόνο πανηγύρι στο δεύτερο δημοτικό σχολείο. Άλλα γνωστά πανηγύρια της Παναγίας στην Εύβοια είναι στο Γυμνό, στην Αγία Άννα, στα Φύλλα, της Παναγίας της Περιβλέπτου στα Πολιτικά, στη Στενή, στους Στρόπωνες, στον Πάλιουρα και σε πολλά άλλα ακόμα χωριά της Εύβοιας.

Στην Ευρυτανία η Παναγία η Προυσσιώτισα «η κυρά της Ρούμελης» όπως την λένε- η Παναγία της Τατάρνας αν και δεν εορτάζουν το Δεκαπεντάγουστο είναι δύο σημεία που συγκεντρώνουν το ενδιαφέρον των επισκεπτών και εκεί συρρέουν κάθε χρόνο χιλιάδες προσκυνητές. Στην Φθιώτιδα το Μοναστήρι του Αγάθωνα σε υψόμετρο 600 περίπου μέτρων 30 χιλιόμετρα δυτικά της Λαμίας στην περιοχή της Υπάτης είναι σημείο αναφοράς μιας και εορτάζει το Δεκαπεντάγουστο και δέχεται χιλιάδες επισκέπτες απ όλον τον κόσμο.

Πλήθος κόσμου και φέτος παραμονή του Δεκαπενταύγουστου αναμένεται να τιμήσει το θρησκευτικό έθιμο μεταφοράς της εικόνας της Παναγίας της οδηγήτριας από το Αχλαδοχώρι στην Οιχαλία μέσω της Κρήνης. Ο ιερέας του Αχλαδοχωρίου την συνοδεύει μέχρι την εκκλησιά της Κρήνης εκεί τοποθετείται στο Ιερό και οι πιστοί θα περάσουν να χαιρετίσουν την Παναγιά τους. Ακολουθεί πομπή στην Κρήνη και ο Ιερέας του χωριού παραδίδει την εικόνα συνοδεία πιστών στα σύνορα με την Οιχαλία στον Άγιο Αθανάσιο στον ιερέα της Οιχαλίας που περιμένει την Παναγιά έξω από το ναό. Μετά την δέηση η πομπή παίρνει τον δρόμο της για την Οιχαλία όπου όλο το χωριό την αναμένει με μεγάλο θρησκευτικό ενδιαφέρον. Εκεί μετά από σύντομη στάση οι πιστοί σχηματίζουν πομπή και συνοδεύοντας την εικόνα στην Εκκλησία του χωριού όπου εγκαθίσταται μέχρι την δεύτερη ημέρα του Πάσχα που θα ακολουθήσει την αντίστροφη διαδρομή. Σύμφωνα με την παράδοση η εικόνα της Παναγίας βρέθηκε σε δύσβατο και δασώδες μέρος της περιοχής από 8 Κυνηγούς, οι οποίοι καταγόταν από τρία Χωριά: Tην Οιχαλία, το Αχλαδοχώρι και το Κουτσίκοβο. Έτσι αποφάσισαν κάθε χωριό να φιλοξενεί την εικόνα στην ενορία του για τέσσερις μήνες το χρόνο. Όταν το Κουτσίκοβο έπαψε να υφίσταται αποφασίστηκε τους 4 επιπλέον μήνες η εικόνα να παραμένει στην Οιχαλία. Κατά την περιφορά η εικόνα μεταφέρεται από τους κατοίκους του Αχλαδοχωρίου, της Κρήνης και της Οιχαλίας από ώμο σε ώμο αναπαριστώντας τους Κυνηγούς εκείνης της εποχής που μετέφεραν την εικόνα διαδοχικά ο ένας μετά τον άλλον μέχρι τον κάμπο.

Κεφαλονιά: Τα φιδάκια της Παναγίας

Τα «φιδάκια της Παναγιάς» στην Κεφαλονιά είναι κάθε Δεκαπενταύγουστο πόλος έλξης, καθώς χιλιάδες κόσμου συγκεντρώνεται στο ναό της Κοίμησης της Θεοτόκου στα χωριά Mαρκόπουλο και Αργίνια στη νότια Κεφαλονιά. Η παράδοση θέλει τα φιδάκια να φέρνουν καλή τύχη στο νησί και αν δεν εμφανιστούν, ο οιωνός είναι κακός, όπως έγινε, για παράδειγμα, την χρονιά των καταστρεπτικών σεισμών, το 1953. Μάλιστα, θεωρείται ότι όσα περισσότερα φιδάκια συλλέγονται και μεταφέρονται στο ναό τόσο καλύτερα είναι για την χρονιά αυτή.

Λέσβος: Η εικόνα του Ευαγγελιστή Λουκά, πλασμένη με κερί και μαστίχα

Στην γραφική κωμόπολη της Αγιάσου στη Λέσβο ο εορτασμός του Δεκαπενταύγουστου γίνεται με μοναδικό τρόπο. Με επίκεντρο την ξακουστή εκκλησία της Παναγίας της Αγιάσου, οι πιστοί, επισκέπτες και ντόπιοι, απολαμβάνουν ένα από τα ωραιότερα πανηγύρια του ανατολικού Αιγαίου. Η ομώνυμη εικόνα είναι έργο του ευαγγελιστή Λουκά, πλασμένη με κερί και μαστίχα. Πολλοί από τους προσκυνητές, με αφετηρία την πόλη της Μυτιλήνης, περπατούν 25 χιλιόμετρα για να φθάσουν στον αυλόγυρο της εκκλησίας, όπου και διανυκτερεύουν. Την ημέρα της γιορτής της Παναγίας, ύστερα απ’ τη καθιερωμένη λειτουργία, γίνεται η περιφορά της εικόνας γύρω από το ναό, ενώ οι εορταστικές εκδηλώσεις φθάνουν στο αποκορύφωμά τους με τις μουσικές και χορευτικές εκδηλώσεις στην πλατεία του χωριού.

Αιτωλοακαρνανία: Ποντιακό γλέντι στην εορτή της Παναγίας Σουμελά

Στην Αιτωλοακαρνανία, στη Σφήνα Αγρινίου, ή Κυψέλη όπως είναι το σημερινό όνομα της κοινότητας, κάτοικοι και επισκέπτες τιμούν την εορτή της Παναγίας Σουμελά και ακολουθεί γλέντι ποντιακό. Ειδικότερα, πριν από περίπου επτά χρόνια, έφθασε στην κοινότητα ακριβές αντίγραφο της ιερής εικόνας της Παναγίας Σουμελά, όπου την υποδέχθηκε πλήθος πιστών. Από τότε κάθε Δεκαπενταύγουστο τιμάται η Παναγία Σουμελά με πανηγυρικό εσπερινό την παραμονή και θεία λειτουργία ανήμερα της εορτής. Μετά την θεία λειτουργία ακολουθεί η περιφορά της εικόνας από ζιπκοφόρους νέους της κοινότητας. Το ίδιο βράδυ πραγματοποιείται εορταστική εκδήλωση, ένα «πανοΰρ» όπως λέγεται στα ποντιακά, στο οποίο συμμετέχει πλήθος κόσμου που επισκέπτεται την περιοχή. Όσον αφορά στην ιστορία της περιοχής, πόντιοι πρόσφυγες από τις περιοχές Τιβάν και Κοτύλια Κερασούντος, έφθασαν στη Σφήνα ή Κυψέλη το 1923. Αρχικά δημιούργησαν μια προσωρινή εγκατάσταση κοντά στην σημερινή κοινότητα και στην συνέχεια ανέγειραν την εκκλησία του Αγίου Αθανασίου. Το 1929 το κράτος παραχώρησε στους πρόσφυγες κατοικίες και τμήματα γης, για να ξεκινήσουν και πάλι την ζωή τους. Ταυτόχρονα, δημιούργησαν μία νέα κοινότητα με την ονομασία Σφήνα, η οποία το 1986, μετονομάστηκε σε Κυψέλη.

Πάτμος: Το έθιμο του επιταφίου

Στο νησί της Αποκάλυψης, την Πάτμο, όπου τα πάντα περιστρέφονται γύρω από το ιστορικό μοναστήρι, οι μοναχοί του τηρούν το έθιμο του επιταφίου της Παναγίας, ένα έθιμο με βυζαντινές καταβολές. Ο χρυσοποίκιλτος επιτάφιος της Παναγίας περιφέρεται στα σοκάκια του νησιού σε μεγαλοπρεπή πομπή, ενώ οι καμπάνες του μοναστηριού και των άλλων εκκλησιών ηχούν ασταμάτητα. Οι ψαράδες κάθε Δεκαπενταύγουστο βγάζουν τα καΐκια τους στη θάλασσα και με τη συνοδεία της εικόνας από την περιοχή «Κονσολάτο» του λιμένα Σκάλας Πάτμου κατευθύνονται στον όρμο της Παναγίας του Γερανού. Η ευχή των σταφυλιών είναι στο πέρας του Εσπερινού και ακολουθεί το κέρασμα παραδοσιακών προϊόντων.

Κομοτηνή: Η Παναγιά Χριστιανών και Μουσουλμάνων

Η Παναγιά Χριστιανών και Μουσουλμάνων στην Κομοτηνή. Με κάθε μέσο σπεύδουν οι πιστοί την παραμονή της γιορτής των εννιάμερων της Παναγίας στην μονή Βαθυρρυάκος δεκαπέντε χιλιόμετρα έξω από την Κομοτηνή, στην παλιά εθνική οδό Κομοτηνής-Ξάνθης, για να προσκυνήσουν την θαυματουργή εικόνα που στην επιφάνειά της απεικονίζεται η Παναγία Βρεφοκρατούσα ή κατ΄άλλους Γλυκοφιλούσα και βρέθηκε σε σημείο που σήμερα βρίσκεται ο αμπελουργικός σταθμός, στο λεγόμενο «Κιρ Τσιφλίκ». Άνθρωποι κάθε ηλικίας από την Ροδόπη, την Ξάνθη και από πολλά μέρη της βόρειας Ελλάδας, ακόμα και κάποιοι μουσουλμάνοι, προσέρχονται από τις 21 έως τις 23 Αυγούστου κάθε χρόνο για να προσκυνήσουν τη Χάρη της, μα πάνω από όλα εντύπωση προκαλεί η επιλογή τους να διανύσουν την απόσταση που χωρίζει την Κομοτηνή και τους γύρω οικισμούς μέχρι την Μονή με τα πόδια, εκπληρώνοντας με αυτόν τον τρόπο το τάμα τους. Η πεζοπορία ξεκινά τα ξημερώματα της 21ης, της 22ας ή της 23ης Αυγούστου και η απόσταση καλύπτεται συνήθως σε τρεις με τέσσερις ώρες, ώστε οι πιστοί να είναι στην ώρα τους για τη θεία λειτουργία στη Μονή. Το Μοναστήρι της Παναγίας Φανερωμένης, γνωστή στους ντόπιους ως «Φατήριακα» είναι ένα από τα λίγα μοναστήρια που συναντά κανείς στη Θράκη και αποτελεί τόπο συνάντησης των απανταχού Θρακών την ημέρα της γιορτής της, που αποτελεί τη μεγαλύτερη γιορτή της περιοχής και πραγματοποιείται στις 23 Αυγούστου.

Σύμφωνα με τα υπάρχοντα ιστορικά στοιχεία και τις παραδόσεις «η Ιερά Μονή Παναγίας Φανερωμένης Βαθυρρύακος» βρίσκεται στην ομώνυμη περιοχή Παναγία Βαθυρρύακος. Αυτό κατά τις γραπτές μαρτυρίες βυζαντινών ιστορικών και χρονογράφων ήταν το όνομα της ευρύτερης περιοχής. Παναγία ονομάζονταν όλο το πεδινό άνοιγμα όπου κατά την περίοδο της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας υπήρξαν και συνέβησαν πάρα πολλά πολεμικά γεγονότα.

Το «Κιρ Τσιφλίκ» ήταν τμήμα της ευρύτερης περιοχής Βαθυρρύακος ή Φατήρ-γιακα. Εμφανίστηκε στον Οθωμανό τσιφλικά ιδιοκτήτη του συγκεκριμένου τσιφλικιού Αμέτ Εφέντη Μποσνάκογλου, ο οποίος επί τρεις νύχτες έβλεπε θεσπέσιο φωτεινό όραμα. Ανέσκαψε τη γη και βρήκε την εικόνα. Μάλιστα ο ίδιος αφιέρωσε τμήμα του τσιφλικιού εις την τοπική εκκλησία.

Η εικόνα μεταφέρθηκε στον Μητροπολιτικό Ναό της Κομοτηνής και στο σημείο που βρέθηκε, χτίστηκε αργότερα μικρό παρεκκλήσιο πιθανότατα κατά την πρώτη δεκαετία του 20ου αιώνα μεταξύ 1910 και 1912 από τους ευεργέτες Σκουτέρη και Τελωνίδη.

Η επιλογή να τοποθετηθεί η εικόνα στον Μητροπολιτικό Ναό έγινε με θαυμαστό τρόπο από την ίδια την Παναγία. Διεκδικούσαν πέντε χριστιανικά χωριά την εικόνα και τότε απεφασίσθηκε να τοποθετηθεί η εικόνα σε ζωήλατη άμαξα, η οποία σταμάτησε ως εκ θαύματος στον Μητροπολιτικό Ναό της Κομοτηνής όπου και ενθρονίστηκε η θαυματουργή εικόνα της Παναγίας.

Το 1930 ο μητροπολίτης Άνθιμος έκτισε μικρό ναΐσκο στο σημερινό χώρο της Ιεράς Μονής και το 1955 ο μητροπολίτης Μαρωνείας Τιμόθεος ανήγειρε Καθολικό Μονής μεγαλοπρεπέστερο, όπου μετέφερε και εγκατέστησε την Ιερά Εικόνα από τον Μητροπολιτικό Ναό στο νέο Θρονί της, όπως ονομάζεται, το Καθολικό της Ιεράς Μονής Παναγίας Φανερωμένης Βαθυρρύακος. Ο σημερινός ναός της Ιεράς Μονής είναι νεότερη ανακατασκευή εκείνου του Ιερού Ναού που κατασκεύασε ο Μητροπολίτης Τιμόθεος όπως και τα πέριξ κτίσματα.

Νίσυρος: Δύο τελετουργίες για την Παναγία

Όχι μια, αλλά με δυο τελετουργίες γιορτάζουν στη Νίσυρο κάθε Δεκαπενταύγουστο. Η μια γίνεται στην Παναγιά Σπηλιανή κι είναι η επίσημη εκκλησιαστική από τους ιερείς, οι οποίοι λιτανεύουν την εικόνα της Παναγίας έως το χωριό, για να ευλογήσει το πανηγύρι, ενώ η δεύτερη είναι παραδοσιακή τελετουργία και γίνεται από τις μαυροντυμένες Eννιαμερίτισσες, όπως λέγονται οι γυναίκες που έχουν ταχθεί στη Θεοτόκο.Αυτό το έθιμο ξεκινά από τις 6 Αυγούστου, όπου οι γυναίκες αυτές, προσκυνούν στο χώρο του μοναστηριού της Παναγίας της Σπηλιανής, που βρίσκεται μέσα στο κάστρο των Iπποτών και καθαρίζουν τον χώρο και τα ιερά σκεύη. Ακολουθούν αυστηρή νηστεία, κάνουν 300 μετάνοιες κάθε εικοσιτετράωρο και ψάλλουν. Το Δεκαπενταύγουστο, κρατούν τους δίσκους με τα κόλλυβα και ανοίγουν το δρόμο για την ιερή εικόνα. Το γλέντι ξεκινά τη στιγμή που η εικόνα φτάνει στο χωριό, οι Εννιαμερίτισσες αποσύρονται και οι κάτοικοι ξεκινούν τους χορούς.

Στο τραπέζι της Παναγιάς

Ο Δεκαπενταύγουστος έχει αναμφισβήτητα γεύση καλοκαιριού και θαλασσινού αέρα. Κάθε τόπος στην ηπειρωτική και νησιωτική Ελλάδα έχει ξεχωριστά γαστρονομικά έθιμα και παραδόσεις για αυτήν την μοναδική μέρα γιορτής. Η Κρήτη στρώνει το τραπέζι προσφέροντας κατά κύριο λόγο, κόκκινο κρέας. Στα Χανιά προσθέτουν στην κατσαρόλα και κόκορα ή κοτόπουλο συνοδεύοντάς το πάντοτε με πιλάφι, ενώ καταναλώνεται και κρέας ψημένο είτε σε φούρνο με κληματόβεργες, είτε στη θράκα, ενώ σε κάποια χωριά συναντάμε και το αντικριστό. Στο Ρέθυμνο, τα πιάτα γεμίζουν με μπουρέκια, αντικριστό στη φωτιά, αρνίσιο κρέας, πιλάφι, μυρωδάτα χειροποίητα λουκάνικα, μακαρόνια με τριμμένο ξερό ανθότυρο, ντολμαδάκια με γιαούρτι, κολοκυθοανθούς γεμιστούς, ψητό στις κληματόβεργες στο φούρνο με πατάτες οφτές. Φυσικά από το τραπέζι δεν λείπουν ποτέ το κρασί, η τσικουδιά και το ρακόμελο, ενώ και το επιδόρπιο περιλαμβάνει ψητό μήλο, γαλακτομπούρεκο, καλτσούνια με τυρί με μέλι.

Στην Κεντρική Εύβοια τον πρώτο λόγο στο τραπέζι έχει το παραδοσιακό στιφάδο που προσφέρεται αφειδώς σε όσους επισκεφθούν το ξεχωριστό πανηγύρι στο χωριό Οξύλιθος, στο πλαίσιο του εορτασμού της Παναγίας Πετριώτισσας ή Παναγίας Χατηριάνισσας. Το νησί των Φαιάκων κάθε Δεκαπενταύγουστο βάζει κατσαρόλα και μαγειρεύει την φημισμένη παστιτσάδα με κόκορα, ένα πεντανόστιμο φαγητό που έχει ρίζες από την βενετσιάνικη κουζίνα και συνδυάζει σήμερα τα μακαρόνια με τον κόκορα, ενώ κατά τα βενετικά έτη συνδύαζε τα μακαρόνια με το «κυνήγι» του βασιλιά.

Κοινό μυστικό των Κερκυραίων η κανέλα, που προστίθεται σχεδόν σε όλα τα φαγητά με κόκκινη δεμένη σάλτσα, ενώ απαραίτητη λεπτομέρεια για το συγκεκριμένο φαγητό το πασπάλισμα με μπόλικο τριμμένο τυρί, που δίνει χρώμα και γεύση.

Στα κυκλαδίτικα νησιά, όπως η Πάρος, Σαντορίνη, Ίος και Σίφνος ανήμερα Δεκαπενταύγουστου ένα πιάτο δίνει γεύση στην γιορτή, το «κυκλαδίτικο ρόστο». Το ρόστο είναι πιάτο με ιταλική καταγωγή, που περιλαμβάνει κρέας με πατάτες, καρότα και μανιτάρια, σερβιρισμένο με χοντρά μακαρόνια και παρέχει δύο γεύματα μαγειρεμένα στο ίδιο σκεύος χωρίς να χρειάζεται η χρήση φούρνου.

Χοιρινό ρόστο με δεντρολίβανο και μπύρα, συναντάται και στην Κεφαλλονιά, καθώς και στην Κύπρο το οποίο παρασκευάζεται με πολλά είδη κρέατος, κυρίως με κυνήγι.

Πηγή: https://www .news247.gr/afieromata/dekapentavgoustos-ta-ithi-kai-ta-ethima-gia-tin-giorti-tis-panagias-se-oli-tin-ellada/

Πώς οι νέοι άνθρωποι αντιλαμβάνονται και συμμετέχουν στον παραδοσιακό χορό ;

Πώς οι νέοι άνθρωποι αντιλαμβάνονται και συμμετέχουν στον παραδοσιακό χορό ;

Η σχέση των νέων ανθρώπων με τον παραδοσιακό χορό είναι ένα ζήτημα που εξελίσσεται συνεχώς και επηρεάζεται από πολλούς παράγοντες. Ας δούμε μερικούς από τους τρόπους με τους οποίους οι νέοι αντιλαμβάνονται και συμμετέχουν σε αυτήν την πλούσια πολιτιστική μας κληρονομιά:

Αντίληψη των νέωνΣυνδυασμός παράδοσης και σύγχρονου: Οι νέοι συχνά αναζητούν τρόπους να συνδυάσουν την παράδοση με τις σύγχρονες τάσεις. Αυτό μπορεί να εκφραστεί μέσω της δημιουργίας νέων χορογραφιών που εμπνέονται από παραδοσιακά στοιχεία, αλλά παρουσιάζονται με έναν πιο σύγχρονο τρόπο.

Ταυτότητα και καταγωγή: 

Για πολλούς νέους, ο παραδοσιακός χορός αποτελεί ένα μέσο για να συνδεθούν με την καταγωγή τους και να ανακαλύψουν την ταυτότητά τους. Είναι ένας τρόπος να νιώσουν μέρος μιας μεγαλύτερης κοινότητας και να διατηρήσουν ζωντανές τις παραδόσεις της οικογένειας και του τόπου τους.

Διασκέδαση και κοινωνικοποίηση: Ο παραδοσιακός χορός μπορεί να είναι μια διασκεδαστική δραστηριότητα που επιτρέπει στους νέους να γνωρίσουν άλλους ανθρώπους, να δημιουργήσουν φιλίες και να περάσουν ευχάριστα.

Αντίσταση στην ομοιομορφία: Σε μια εποχή που κυριαρχεί η παγκοσμιοποίηση και η ομοιομορφία, ο παραδοσιακός χορός μπορεί να αποτελέσει μια μορφή αντίστασης και διατήρησης της πολιτιστικής ποικιλομορφίας.

Τρόποι συμμετοχής

Χορευτικά σχήματα: Πολλοί νέοι συμμετέχουν σε χορευτικά σχήματα που δραστηριοποιούνται σε τοπικό ή πανελλαδικό επίπεδο. Αυτά τα σχήματα προσφέρουν την ευκαιρία στους νέους να μάθουν χορούς, να συμμετάσχουν σε παραστάσεις και να ταξιδέψουν.

Φεστιβάλ και εκδηλώσεις: Τα φεστιβάλ και οι πολιτιστικές εκδηλώσεις αποτελούν σημαντικές ευκαιρίες για τους νέους να έρθουν σε επαφή με τον παραδοσιακό χορό και να συμμετάσχουν σε αυτόν.

Σχολεία και πανεπιστήμια: Η ένταξη του παραδοσιακού χορού στα σχολικά και πανεπιστημιακά προγράμματα μπορεί να συμβάλλει στην εξοικείωση των νέων με την πολιτιστική κληρονομιά και να ενθαρρύνει την συμμετοχή τους σε χορευτικά σχήματα.

Social media: Τα social media παίζουν ολοένα και πιο σημαντικό ρόλο στην προώθηση του παραδοσιακού χορού και στην προσέλκυση νέων ακροατών.

Ποιες δυσκολίες αντιμετωπίζουν οι νέοι;

Έλλειψη χρόνου: Οι σύγχρονοι ρυθμοί ζωής και οι πολλές υποχρεώσεις των νέων αφήνουν περιορισμένο ελεύθερο χρόνο για την ενασχόληση με τον παραδοσιακό χορό.

Στερεότυπα: Ο παραδοσιακός χορός συχνά συνδέεται με στερεότυπα και προκαταλήψεις, κάτι που μπορεί να αποθαρρύνει τους νέους από το να τον προσεγγίσουν.

Έλλειψη πληροφόρησης: Οι νέοι μπορεί να μην έχουν εύκολη πρόσβαση σε πληροφορίες σχετικά με τα χορευτικά σχήματα και τις εκδηλώσεις που διοργανώνονται στην περιοχή τους.

Πώς μπορούμε να ενθαρρύνουμε τη συμμετοχή των νέων;

Καινοτόμες προσεγγίσεις: Η δημιουργία νέων χορογραφιών και ο συνδυασμός του παραδοσιακού χορού με άλλες τέχνες μπορούν να τον καταστήσουν πιο ελκυστικό για τους νέους.

Εκπαιδευτικά προγράμματα: Η ανάπτυξη εκπαιδευτικών προγραμμάτων που να απευθύνονται σε συγκεκριμένες ομάδες νέων μπορεί να συμβάλλει στην εξάπλωση της αγάπης για τον παραδοσιακό χορό.

Χρήση των social media: Η αξιοποίηση των social media μπορεί να βοηθήσει στην προώθηση του παραδοσιακού χορού και στην δημιουργία μιας κοινότητας νέων χορευτών.

Συνεργασίες: Η συνεργασία μεταξύ φορέων που ασχολούνται με τον παραδοσιακό χορό, σχολείων, πανεπιστημίων και πολιτιστικών οργανισμών μπορεί να οδηγήσει σε πιο ολοκληρωμένες και αποτελεσματικές δράσεις.

Ο παραδοσιακός χορός αποτελεί ένα πολύτιμο κομμάτι της πολιτιστικής μας κληρονομιάς και είναι σημαντικό να διατηρηθεί ζωντανός για τις επόμενες γενιές. Με τη σωστή προώθηση και υποστήριξη, ο παραδοσιακός χορός μπορεί να συνεχίσει να εμπνέει και να ενώνει τους ανθρώπους για πολλά χρόνια ακόμη.

Πηγή : xoreytis .gr

Το Ελληνικό Σαντούρι- Ιστορία-Κατασκευή

 Το Ελληνικό Σαντούρι- Ιστορία-Κατασκευή

 

Η λέξη Santur προέρχεται από το αρχαίο ελληνικό Ψαλτήριο (ψάλλω-τραγουδώ). Οι λαοί που το χρησιμοποίησαν  το μετονόμασαν σε Σαλτήρ, Σαντίρ, Σαντούρ, διότι στο αλφάβητο τους δεν έχουν το σύμφωνο «Ψ»- και επειδή η προφορά τους ήταν δύσκολη προφανώς- έτσι επεκράτησε και διαδόθηκε με το όνομα Santur-Santir. ( O Αραβομαθής μουσικολόγος Farmer που μελέτησε τους Άραβες ιστορικούς του 9ου αιώνα, διεπίστωσε ότι το ψαλτήριο, το αναφέρουν με το όνομα σάλινξ, ή ψάλτινξ ή ψάλτιξ).

Το σαντούρι διαδόθηκε σε διάφορες χώρες της Ανατολής και της Δύσης , και οι λαοί που το χρησιμοποίησαν το προσάρμοσαν σύμφωνα με τις μουσικές τους ανάγκες. Έτσι συναντούμε σαντούρια με κινητές γέφυρες ,με ατομικές γέφυρες και σαντούρια που έχουν και τα δύο είδη γεφυρών. Ανάλογο με τις γέφυρες είναι και το κούρδισμα. Έχουμε λοιπόν σαντούρια που κουρδίζονται χρωματικά, άλλα διατονικά και άλλα ανάλογα με το «δρόμο» που θέλει να παίξει ο παίκτης(περσικό σαντούρι).

Το σαντούρι για να φτάσει στην σημερινή του μορφή , (τραπεζοειδές σχήμα με γέφυρες), πέρασε από διάφορα στάδια. Τον 14ο αιώνα φαίνεται ότι ήρθε στη Ευρώπη , πιθανώς μέσω των Βαλκανίων, των Κρατών του Δούναβη και της Βοημίας, όπου ο Paulus Paulirinus γύρω στο 1460 αναφέρει το «Dulce melos» στην Γερμανία. Παράλληλα με το τραπεζοειδές, αναπτύχθηκε και το ορθογώνιο σαντούρι.

Στην παραπέρα εξέλιξη του σαντουριού βοήθησε ο Pantaleon Hebenstreit , από το Mersenburg. Γύρω λοιπόν στα 1690 κατασκεύασε  ένα σαντούρι με δύο οκτάβες και το ονόμασε «Pantalon». Εκτός από τις βελτιώσεις που έκανε βοήθησε και με το παίξιμο του να γίνει γνωστό όχι μόνο στην Γαλλική Αυλή, αλλά και σε όλη την Ευρώπη. Έτσι τον 18ο αιώνα το σαντούρι γίνεται όργανο του σαλονιού. Ο αριθμός των χορδών κυμαίνεται μεταξύ είκοσι και τριάντα και ο αριθμός των χορδών που ταυτοφωνούν αυξάνεται σε πέντε, έξι ή επτά. Στην Νότια Γερμανία, κατασκευάστηκε ένα σαντούρι με μεταλλικά άγκιστρα, για το κόντεμα( μείωση μήκους) των μπάσων χορδών κατά ένα ημιτόνιο. Η ανακάλυψη αυτή ανήκει στον Abbate Franciosi από την Φλωρεντία (1750). Κατά το δεύτερο ήμισυ του 19ου αιώνα (1875) οι N.J. και D.I. Schunda, δοκίμασαν να βελτιώσουν, στην Βουδαπέστη, το σαντούρι(Zymbal-Cimbalon). Μερικές από τις βελτιώσεις τους ήταν η αύξηση των διαστάσεων του οργάνου , η προσθήκη ποδιών και πεντάλ παρόμοιων με εκείνα του πιάνου. Αυτό το Cimbalon , χρησιμοποιείται και σήμερα στην μουσική ψυχαγωγία σε τσιγγάνικες ορχήστρες της Ουγγαρίας, Ρουμανίας, Τσεχίας και Σλοβακίας και σε άλλες χώρες της Βαλκανικής χερσονήσου. Επίσης, εισήχθη και στην Ουκρανία όπου τελειοποιήθηκε και αναπτύχθηκε σε μια οικογένεια (πρίμο-μεσαίο-μπάσο). Ενδιαφέρον είναι ακόμα ότι κατά τον 18ο αιώνα, πιθανώς από την Περσία αλλά και πιθανώς από την Δυτική Ευρώπη το σαντούρι έφθασε στην Κίνα(Yang Chin) και στην Κορέα (Yang koum).

(ΤΟ ΣΑΝΤΟΥΡΙ ΣΤΟΝ ΕΛΛΑΔΙΚΟ ΧΩΡΟ)

ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΑΔΑ

Ο Πυθαγόρας , από τον 6ο αιώνα π.Χ., ασχολήθηκε επιστημονικά με τα μουσικά φαινόμενα. Δημιούργησε ένα μονόχορδο, τον κανόνα. Πάνω του περνούσε μια τεντωμένη χορδή, πειραματιζόταν με μικρά ξυλάκια που τοποθετούσε κάτω από την χορδή. Με αυτόν τον τρόπο διαπίστωσε ότι το ύψος του ήχου εξαρτάται κατά κάποιο τρόπο από το μήκος της χορδής. Δηλαδή όταν ηχήσει μια τεντωμένη χορδή και αμέσως έπειτα το μισό της , τότε οι δύο αλλεπάλληλοι ήχοι σχηματίζουν ακριβώς μια οκτάβα. Εφεύρε δηλαδή τα μουσικά διαστήματα πάνω στα οποία δημιουργήθηκε ένα ολόκληρο μουσικό οικοδόμημα.

Στα έγχορδα που αναφέρει ο Πολυδεύκης στο «Ονομαστικόν», είναι και το Ψαλτήριο που ανήκει στην οικογένεια της Άρπας. Η Άρπα μαρτυρείται στην Ελλάδα από την Μινωική εποχή. Τα όργανα της οικογένειας της άρπας 9άρπες και ψαλτήρια) είχαν τριγωνικό σχήμα με διαφορετικό μήκος χορδών, και παιζόταν με τα δάκτυλα ή με πλήκτρο. Το ψαλτήριο ήταν κουρδισμένο στην χαμηλή διαπασών. Ο Πολυδεύκης στο «Ονομαστικόν»,  αναφέρει τρεις κατηγορίες μουσικών οργάνων: έγχορδα, πνευστά και κρουστά.

Ο Κλεονείδης αναφέρει διάφορα όργανα.

Ο Όμηρος την λύρα την παρομοιάζει με την φόρμιγγα.

Ο Αριστοτέλης αναφέρει σαν αρχαίο όργανο την πηκτίδα, την βάρβιτο, τα επτάγωνα, τα τρίγωνα κ.α. Η πηκτίς θεωρείται πρόδρομος της Άρπας και του Ψαλτηρίου.

Η μετακίνηση των Ελληνικών φύλων προς τα παράλια της Μ. Ασίας και του Εύξεινου Πόντου καθώς και η εκστρατεία του Μεγάλου Αλεξάνδρου στην Ασιατική ήπειρο, είχαν σαν αποτέλεσμα και την μεταφορά και διάδοση των μουσικών οργάνων. Ο Galpin επιβεβαιώνει ότι το ψαλτήριο πέρασε στα παράλια της Μ. Ασίας και από εκεί διαδόθηκε στους λαούς της Μεσοποταμίας. Κατά την Προβυζαντινή περίοδο αναφέρονται ο αυός, η άρπα ,το ψαλτήριο κ.α.

ΒΥΖΑΝΤΙΟ

Στην Βυζαντινή περίοδο, το ψαλτήριο, παίζεται στις λαϊκές εκδηλώσεις,(γάμοι- γιορτές κ.λπ.). Ο αραβομαθής άγγλος μουσικολόγος Farmer αναφέρει την «σάλινξ» ή «ψαλτίξ» ή «ψάλτινξ», που κατασκευαζόταν από δέρμα μόσχου και αντιστοιχούσε στο αρχαίο μουσικό όργανο ψαλτήριο( 30-40 χορδές).

Στις τοιχογραφίες και τις εικόνες των εκκλησιών, παριστάνεται το ψαλτήριο άλλοτε σε σχήμα τριγωνικό και άλλοτε σε ακαθόριστο τραπεζοειδές, ο τύπος του τραπεζοειδούς ψαλτηρίου όπως αναφέρθηκε παραπάνω  με το όνομα Santur-Santir χρησιμοποιήθηκε και από τους Έλληνες του Βυζαντίου και κυρίως των παραλίων της Μ. Ασίας οι οποίοι το διέδωσαν στους λαούς της Ανατολικής Ευρώπης, τον 14ο αιώνα. Αυτοί το αγάπησαν, το χρησιμοποίησαν στην μουσική τους και τελειοποίησαν την αρχική του μορφή.

Τον 17ο αιώνα γίνεται γνωστό σε ολόκληρη την Ευρώπη και θεωρείται όργανο του σαλονιού. Την εποχή ακριβώς αυτή η Σμύρνη ήταν ένα από τα μεγαλύτερα εμπορικά και πολιτιστικά κέντρα. Η ανταλλαγή προϊόντων και ιδεών έφερε την νέα μορφή του οργάνου στην Μ. Ασία. Πρώτη αναφορά για το σαντούρι στην Σμύρνη γίνεται γύρω στα 1850, ενώ ο περιηγητής Daniel Clark το βρήκε το βρήκε να παίζεται στην Αθήνα το 1802.

ΜΕΧΡΙ ΤΗΝ ΜΙΚΡΑΣΙΑΤΙΚΗ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ

Στα παράλια της Μ. Ασίας και κυρίως στην Σμύρνη και στην Πόλη, το σαντούρι, ήταν βασικό όργανο της κομπανίας. Με τα σαντουρόβιολα, ερμηνεύουν τα τραγούδια της εποχής στα καφέ- αμάν αλλά και στα πανηγύρια και στις άλλες κοινωνικές εκδηλώσεις(γάμους, βαφτίσια κ.α.).Από εδώ το σαντούρι, πέρασε στα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου(Λέσβο, Λήμνο, Χίο, Σάμο, Ρόδο, Κω, Ίμβρο) και διατηρήθηκε μέχρι σήμερα. Τα νησιά αυτά είχαν αναπτύξει οικονομική και πολιτιστική κίνηση, με τα παράλια της Μ. Ασίας και της Κωνσταντινούπολης.

ΜΕΧΡΙ ΤΟ 1950

 Μετά την Μικρασιατική καταστροφή, όσοι Έλληνες έφθασαν στην Ελλάδα, δεν αποχωρίστηκαν την μουσική τους παράδοση και έτσι εξακολουθούν να γλεντούν με τα σαντουρόβιολα. Την εποχή αυτή , αναπτύχθηκαν η Αθήνα και ο Πειραιάς σε μεγάλα αστικά κέντρα.

 Στα καφέ Αμάν και  Σαντάν, το σαντούρι ήταν βασικό όργανο της Κομπανίας. Από τους καλύτερους παίκτες του οργάνου ήταν ο Γιάννης Ζαφειρόπουλος, ο Εμμανουήλ Χρυσαφάκης( πρόεδρος του συλλόγου μουσικών από το 1928 ως το 1957, έπαιζε τσέμπαλλο), ο Ερμόλαος Κόνσολας κ.α. Ο Ζαφειρόπουλος ήταν και καλός κατασκευαστής, κατασκεύασε σαντούρια πολύ καλά που παίζονται μέχρι σήμερα. Από τους πρόσφυγες της Μ. Ασίας διαδόθηκε το σαντούρι και σε άλλες πόλεις της Ελλάδας.

ΜΕΧΡΙ ΣΗΜΕΡΑ

Η μετακίνηση του πληθυσμού προς τα αστικά κέντρα, η καθιέρωση του ρεμπέτικου, η εισβολή του ραδιοφώνου και του γραμμοφώνου, είναι μερικά από τα αίτια που έθεσαν στο περιθώριο το σαντούρι. Παρ’ όλα αυτά εξακολουθεί να παίζεται μέχρι σήμερα. Χρησιμοποιήθηκε σε δισκογραφική δουλειά, στο λαϊκό και ελαφρολαϊκό τραγούδι, αλλά και στο έντεχνο. Σήμερα γίνεται προσπάθεια να γίνει περισσότερο γνωστό.

ΒΑΣΙΚΑ ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΣΑΝΤΟΥΡΙΟΥ

ΞΥΛΕΙΑ

 Ξύλα που έχουν δοκιμαστεί στο χρόνο είναι ο Σφένδαμος(κελεμπέκι), η οξυά και η ερυθρελάτη. Πάντα καλά ξεραμένα για λιγότερα κινησιακά φαινόμενα.

ΚΟΛΛΑ

Για το καπάκι χρησιμοποιείται η παραδοσιακή ψαρόκολλα  και για το υπόλοιπο μέρος κόλλα καζεΐνης.

ΤΑ ΜΕΡΗ ΤΟΥ ΟΡΓΑΝΟΥ

ΣΚΑΦΗ(ΗΧΕΙΟ): Η σκάφη αποτελείται από τον πυθμένα που ονομάζεται και κάτω καπάκι, το πλαίσιο, τα μπαλκόνια, τα υποστηλώματα και τις ψυχές.

Αναλυτικά:

·         ΠΑΤΟΣ(Πυθμένας):  Ο πυθμένας κατασκευάζεται από ερυθρελάτη με ισόβενα νερά και σε σχήμα τραπεζοειδές.

·         ΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ: Αποτελείται από τρία ή τέσσερα παράλληλα ξύλα τις λεγόμενες «τραβέρσες». Το σχήμα τους είναι καμπυλωτό και στα άκρα έχουν ένα λοξό κόψιμο όσο το πλάτος ενός μπαλκονιού. Το ξύλο και εδώ είναι η ερυθρελάτη, οι τραβέρσες κολλιούνται στον πυθμένα.

·         ΤΑ ΜΠΑΛΚΟΝΙΑ: Αυτά βρίσκονται στο δεξί και αριστερό μέρος του οργάνου. Το ξύλο που χρησιμοποιείται είναι συνήθως ο σφένδαμος ή  η οξυά. Στο αριστερό μπαλκόνι τοποθετούνται τα καρφιά και στο δεξί τα κλειδιά, το αριστερό μπαλκόνι λέγεται και «κούτσουρο»

·         ΤΑ ΥΠΟΣΤΗΛΩΜΑΤΑ: Αυτά τοποθετούνται μέσα στο ηχείο σε θέσεις που έχουν προκαθοριστεί, συνολικά τέσσερις σειρές υποστηλωμάτων κάθετα στις τραβέρσες, χρησιμεύουν για να πατάνε επάνω το καπάκι και τα καβαλαράκια.

·         ΟΙ ΨΥΧΕΣ: Τοποθετούνται ανάμεσα στα υποστηλώματα και τον πυθμένα για να μεταδίδουν τον ήχο στο ηχείο αλλά και για να ενισχύουν τα υποστηλώματα στην πίεση των χορδών.

·         ΚΑΠΑΚΙ- ΚΑΜΑΡΙΑ: Πρέπει να είναι ερυθροελάτη χωρίς ρόζους και ρετσίνα, πολύ καλά ξηραμένη, για να μην σκεβρώνει, Στο καπάκι υπάρχουν δύο ή τέσσερις τρύπες. Στο κάτω μέρος κολλιούνται τα «καμάρια» σχεδόν κάθετα στα νερά του ξύλου.

·         ΚΑΒΑΛΑΡΑΚΙΑ: Υπάρχουν πέντε σειρές από καβαλάρηδες. Στην μεσαία περιοχή υπάρχουν δώδεκα καβαλαράκια, που χωρίζουν το σαντούρι σε διαστήματα πέμπτης, τρίτης, δεύτερης. Στο δεξί μέρος (μπάσα και κόντρα μπάσα περιοχή) υπάρχουν δεκαπέντε με δεκάξι καβαλαράκια. Στην επάνω πλευρά του οργάνου, ανάμεσα στον μεσαίο και δεξιό καβαλάρη, υπάρχει μια σειρά από πέντε καβαλαράκια  που καθορίζει την πρίμα περιοχή. Στο αριστερό μέρος, ανάμεσα στο μεσαίο καβαλάρη και το κούτσουρο, υπάρχει μια σειρά από τρία καβαλαράκια. Στην μεγάλη πλευρά του οργάνου στο αριστερό μέρος, (κόντρα μπάσα περιοχή) υπάρχει μια σειρά από τέσσερα ή περισσότερα καβαλαράκια. Τα καβαλαράκια κατασκευάζονται από σκληρό ξύλο (οξυά, σφένδαμο)για να αντέχουν στην πίεση των χορδών και να μεταδίδουν τον ήχο στο ηχείο. Κάθε καβαλαράκι, αποτελείται από την βάση, τον κορμό και το κεφάλι. Στο κεφάλι, υπάρχει μια εγκοπή στην οποία τοποθετείται μπρούτζινη βέργα, για να πατάνε οι χορδές.

·         ΜΑΞΙΛΑΡΑΚΙΑ: Χρησιμοποιούνται δύο ειδών μαξιλαράκια. Ξύλινα και μπρούτζινα. Τα ξύλινα, είναι ημιστρόγγυλα ή κωνικά, και στο πάνω μέρος έχουν αυλάκι που μέσα τοποθετείται μπρούτζινη βέργα. Τα μπρούτζινα είναι και εκείνα ημισφαιρικά.

·         ΚΛΕΙΔΙΑ: Στο δεξί μπαλκόνι τοποθετούνται τα κλειδιά, που είναι φτιαγμένα από ατσάλι, και έχουν λεπτές σπειρωτές βόλτες. Το πάνω μέρος είναι κωνικό και έχει μια τρύπα μικρή τόσο όσο να περνά  σύρμα 0.5-0.9 mm. Τα κλειδιά έχουν διάμετρο 5mm  και τοποθετούνται κάθετα στο μπαλκόνι. Οι τρύπες που ανοίγονται στο μπαλκόνι πρέπει να έχουν διάμετρο 4mm.Τα κλειδιά καρφώνονται στις τρύπες, μέχρι εκεί που τελειώνει το σπειρωτό μέρος. Ύστερα με την βοήθεια του χορδιστή (κλειδί σε σχήμα Τ) ξεβιδώνουμε ένα -ένα κλειδί, για να τοποθετηθούν οι χορδές.

·         ΚΑΡΦΙΑ: Στο αριστερό μπαλκόνι- κούτσουρο τοποθετούνται καρφιά, συνήθως ατσαλόκαρφα χωρίς κεφάλι.

·         ΤΑΠΑΚΙΑ: Στα καρφιά τοποθετούνται μικρά στρογγυλά πανάκια από τσόχα, για να μην χαλάνε οι χορδές το ξύλο του μπαλκονιού αλλά και για αισθητικούς λόγους.

·         ΧΟΡΔΕΣ: Χρησιμοποιούνται τρία είδη χορδών. Για την μεσαία περιοχή μπρούτζος ή χαλκός 0.70mm. Για την πρίμα περιοχή ατσάλι 0.60mm  και «ντυμένες» χορδές( χαλκός τυλιγμένος σε ατσάλι) για την μπάσα και κόντρα μπάσα περιοχή. Για κάθε ντυμένη χορδή, χρησιμοποιείται ξεχωριστό πάχος ατσαλιού και χαλκού.

Πηγή : ΔΟΚΙΜΙΟ ΓΙΑ ΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΣΑΝΤΟΥΡΙ"  του κύριου Δημήτριου Β. Κοφτερού